Qatargate: Ανακοινώνονται στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τα μέτρα – προτάσεις για την πάταξη της διαφθοράς
Πως λειτουργούν τα λόμπι, ποια δαπανούν τα περισσότερα χρήματα, διάτρητοι οι κανονισμοί διαφάνειας και ελέγχου
Ένα μήνα μετά την αποκάλυψη του σκανδάλου Qatargate, υπόθεση όπου μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου φέρεται να εμπλέκονται σε διαφθορά, εξυπηρετώντας συμφέροντα λόμπι του Κατάρ και άλλων χωρών, οι συζητήσεις και οι διεργασίες που ξεκινούν σήμερα το απόγευμα στην Ολομέλεια του ΕΚ, οι οποίες θα εστιάσουν στην επιβολή αυστηρών κανόνων και όρων διαφάνειας στις σχέσεις με τα λόμπι που δραστηριοποιούνται στον χώρο της ευρωπαϊκής πολιτικής σκηνής.
H Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Ρομπέρτα Μέτσολα θα ξεκινήσει την πρώτη σύνοδο ολομέλειας ανακοινώνοντας επίσημα, δέσμη περίπου 14 μέτρων που έχουν ήδη συμφωνηθεί με τις πολιτικές ομάδες και έχουν στόχο την πάταξη της διαφθοράς και την αναθεώρηση των υπαρχουσών κανονισμών δεοντολογίας.
Αυτά θα περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων τον περιορισμό της πρόσβασης στο ΕΚ για πρώην ευρωβουλευτές, εγγραφεί ομάδων και ατόμων συμφερόντων που ασκούν πολιτική πίεση, συναντώνται ή μιλούν με μέλη του κοινοβουλίου, καθιέρωση δημόσιου μητρώου δώρων και ταξιδιών που έχουν λάβει ή πραγματοποιήσει οι ευρωβουλευτές, ενώ προβλέπονται και ποινές για παραβάσεις των κανόνων. Ωστόσο, ορισμένοι κορυφαίοι ευρωβουλευτές είναι σκεπτικοί κατά πόσο τα βήματα αυτά είναι αρκετά.
Τα διάφορα λόμπι έχουν προκαλέσει άλλωστε εδώ και καιρό πονοκέφαλο στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο καθώς εκτός από το Κατάρ και το Μαρόκο, το Αιζερμπαιτζάν, η Ρωσία αλλά και διάφορα επιχειρηματικά συμφέροντα έχουν διεισδύσει ποικιλοτρόπως στην διαμόρφωση των πολιτικών της ΕΕ, εξ ου και η συγκρότηση ειδικών εξεταστικών επιτροπών.
Οι δαπάνες των Λόμπι
Έτσι αναφορικά με τις τελευταίες αποκαλύψεις που συντάραξαν το ΕΚ, δεν είναι καταρχήν τυχαίο, τονίζουν πηγές του Κοινοβουλίου, ότι η αεροπορική εταιρία του Κατάρ με τεράστιο στόλο αεροσκαφών επένδυσε σύμφωνα με επίσημες εκτιμήσεις μεταξύ Απριλίου 2020 και Μαρτίου 2021 και ένα χρόνο πριν από την διεξαγωγή του Παγκόσμιου Κυπέλλου Ποδοσφαίρου του 2022, περίπου 10 εκατομμύρια ευρώ σε λόμπι σε επίπεδο ΕΕ, καθιστώντας την ως πρώτη παγκοσμίως σε δαπάνες που διοχετεύτηκαν σε δραστηριότητες τέτοιου είδους στην ΕΕ. Η εταιρεία σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία, ξόδεψε, ωστόσο μεταξύ Απριλίου 2014 και Απριλίου 2021 μόλις 75.000 ευρώ.
Στη δεύτερη θέση των ομάδων συμφερόντων που ξόδεψαν συστηματικά πολλά χρήματα σε λόμπι βρίσκονται, η Bayer και η Apple με ετήσιο προϋπολογισμό περίπου 6,5 εκατ. ευρώ και ακολούθησαν οι Meta, Google, Shell, Exxon Mobil, BASF που ανευρίσκονται όμως και στο Μητρώο Διαφάνειας της ΕΕ.
Διάτρητο το Μητρώο Διαφάνειας
Περιέργως τόσο η αεροπορική εταιρεία του Κατάρ αλλά ούτε και το ίδιο το κράτος του Κατάρ δεν μπορεί να αναβρεθεί ως ομάδα ή εταιρεία συμφερόντων λόμπι, στο Μητρώο Διαφάνειας της Ε.Ε . Σύμφωνα με τους ισχύοντες κανονισμούς, οι κυβερνήσεις και οι πρεσβείες πρέπει να δηλώνονται ως ομάδες ακόμη και όταν προσλαμβάνουν επαγγελματίες λομπίστες. Το γεγονός ότι το Κατάρ δεν εμφανίζεται καθόλου στο μητρώο της ΕΕ, ενώ αναφέρεται σε ανάλογα μητρώα κρατών μελών της ΕΕ, είναι κατά πολλούς απίστευτο, αφήνοντας πολλά αναπάντητα ερωτήματα για την δραστηριοποίηση αυτής της ομάδας συμφερόντων σε όλους τους θεσμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Το γεγονός αυτό, το οποίο προφανώς είναι ένα πολλά που μένουν αθέατα, καταδεικνύει την τεράστια αδυναμία που υπάρχει στην εφαρμογή των κανόνων που έχουν θεσπιστεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, οι οποίοι έχουν σκοπό να βοηθήσουν στην πρόληψη της διαφθοράς και τον έλεγχο της δραστηριότητας των λόμπι.
Τα επίσημα στοιχεία για τα λόμπι
Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, τα οποία παρουσιάζει σήμερα το ertnews.gr, μέχρι στις 15 Ιανουαρίου 2023 σε επίπεδο EE καταγράφονται στο μητρώο 12.450 δραστηριοποιούμενα λόμπι, εκ των οποίων 8.254 που προωθούν τα δικά τους συμφέροντα ή τα συλλογικά συμφέροντα των μελών τους, 3.500 που δεν εκπροσωπούν εμπορικά συμφέροντα, ενώ 672 εγγεγραμμένοι προωθούν τα συμφέροντα των πελατών τους.
Και στις τρεις κατηγορίες την μερίδα του λέοντος καταλαμβάνουν 3.483 μη κυβερνητικές οργανώσεις, πλατφόρμες και δίκτυα και ακολουθούν 3.048 εταιρείες και όμιλοι καθώς και 2.640 εμπορικές και επιχειρηματικές ενώσεις.
Η καθημερινή τους δουλειά. Προσωπικές συνομιλίες με ευρωβουλευτές, βοηθούς και συμβούλους. Παράλληλα και δικηγορικά γραφεία, εταιρείες δημοσίων σχέσεων, δεξαμενές σκέψης και ανεξάρτητοι πολιτικοί σύμβουλοι έχουν επίσης ειδικευτεί ως εξωτερικοί λομπίστες στη διευθέτηση διασυνδέσεων προς το συμφέρον των πελατών τους, τη λήψη πληροφοριών ή την ανάδειξη ζητημάτων.
Στην πραγματικότητα υπολογίζεται ότι τουλάχιστον 25.000 λομπίστες με ετήσιο προϋπολογισμό 1,5 δισεκατομμυρίων ευρώ επηρεάζουν τα θεσμικά όργανα της ΕΕ, ενώ πραγματοποιούνται περισσότερες από 30.000 συνατήσεις.
Λόμπι ως νόμιμη πολιτική πράξη συμμετοχής
Το λόμπι σε όλες τις μορφές του, σύμφωνα με τον ορισμό της ΕΕ αλλά και του ΟΑΣΑ, «είναι μια νόμιμη πράξη πολιτικής συμμετοχής. Παρέχει στους ενδιαφερομένους πρόσβαση στην ανάπτυξη και εφαρμογή δημόσιων πολιτικών. Οι λομπίστες, καθώς και όλοι όσοι επηρεάζουν τις κυβερνήσεις, εκπροσωπούν νόμιμα συμφέροντα και φέρνουν στην προσοχή των υπευθύνων χάραξης πολιτικής τις απαραίτητες γνώσεις και δεδομένα για ζητήματα πολιτικής με στόχο καλύτερα ενημερωμένες και, τελικά, καλύτερες πολιτικές».
Ωστόσο, η κρυφή επιρροή, οι απόπειρες χειραγώγησης και οι πρακτικές διαφθοράς θεωρούνται από ανεξάρτητους ερευνητικούς φορείς κατά της διαφθοράς, με τους οποίους μίλησε το ertnews.gr, αντιδημοκρατικές. Τόνισαν ότι το τρέχον σκάνδαλο του Qatargate είναι μια αφορμή η ΕΕ να βάλει στο μικροσκόπιο τόσο τον ρόλο των λόμπι όσο και τις στρατηγικές επιρροής που ακολουθούν ορισμένες αυταρχικές κυβερνήσεις όπως το Κατάρ, η Ρωσία, το Αζερμπαϊτζάν στις φιλελεύθερες δημοκρατίες της Δύσης και να αναπτύξει αντίμετρα, όπου ανακαλύπτει, πως υπονομεύονται οι δημοκρατικές διαδικασίες λήψης αποφάσεων. Αυτό μπορεί να ξεκινά από την επιρροή σε προεκλογικές εκστρατείες κρατών της ΕΕ ή αλλού και να φτάνει μέχρι την κατασκοπεία, την παρακολούθηση και την παραπληροφόρηση, θέματα για τα οποία το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει συγκροτήσει ως γνωστόν ειδικές επιτροπές.
Υπαρκτοί ή ανύπαρκτοι οι έλεγχοι των οικονομικών
Φαίνεται όμως πως οι κανόνες στους θεσμούς της ΕΕ είναι ιδιαίτερα αδύναμοι όταν πρόκειται για χρήματα κυρίως όσον αφορά τα μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Έτσι οι ευρωβουλευτές της ΕΕ δεν χρειάζεται να αποκαλύπτουν το πρόσθετο εισόδημά τους, όπως δεν χρειάζεται να παρέχουν πληροφορίες σχετικά με τους «ανεξάρτητους συμβούλους» που εργάζονται στο πλευρό τους. Αυτό αποτελεί πρόβλημα, αφού προκαλεί σύγκρουση συμφερόντων και παράνομη επιρροή.
Παράλληλα πρόβλημα φαίνεται να δημιουργεί και η δήλωση οικονομικής κατάστασης των ευρωβουλευτών όταν πρόκειται για μετοχές σε εταιρείες όπου οι ευρωβουλευτές έχουν πολλά περιθώρια δήλωσης. Μέχρι στιγμής δεν υποχρεούνται επίσης να υποβάλλουν πληροφορίες για την οικονομική τους κατάσταση στην αρχή και στο τέλος της θητείας τους.
Επιπλέον υπάρχει έλλειψη συνεπούς ελέγχου και επιβολής των κανόνων όχι μόνο στο μητρώο των λόμπι, αλλά και μεταξύ των βουλευτών. Το Κοινοβούλιο διαθέτει κανόνες, οι οποίοι δεν ωφελούν εάν δεν ελέγχεται η συμμόρφωσή τους και δεν επιβάλλονται κυρώσεις για την παραβίασή τους. Έτσι το αρμόδιο όργανο ελέγχου, που διερευνά τέτοιες υποθέσεις αποτελείται από ευρωβουλευτές, με αποτέλεσμα αυτές να τιμωρούνται μόνο σπάνια ή να τίθενται στο αρχείο.
Επιτρεπτό όριο δώρων στους ευρωβουλευτές
Παράλληλα εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα δώρα και παρόμοιες παροχές που μπορούν να λαμβάνουν οι ευρωβουλευτές κατά την διάρκεια της θητείας τους. Ο Κώδικας δεοντολογίας για τους βουλευτές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σε θέματα οικονομικών συμφερόντων και σύγκρουσης συμφερόντων προβλέπει ότι βουλευτές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου απέχουν, κατά την εκτέλεση των καθηκόντων τους, από την αποδοχή οιωνδήποτε δώρων ή παρόμοιων παροχών, πέραν αυτών των οποίων η κατά προσέγγιση αξία είναι μικρότερη των 150 Ευρώ και δίδονται ως δώρα φιλοφρόνησης, ή εκείνων που δίδονται ως δώρα φιλοφρόνησης, όταν εκπροσωπούν το Κοινοβούλιο υπό επίσημη ιδιότητα.
Παράλληλα οιαδήποτε δώρα δίδονται στους βουλευτές, σύμφωνα με την παράγραφο 1, όταν αυτοί εκπροσωπούν το Κοινοβούλιο με την επίσημη ιδιότητά τους, παραδίδονται στον Πρόεδρο, ο οποίος τα διαχειρίζεται στο πλαίσιο των μέτρων εφαρμογής που θεσπίζει το Προεδρείο δυνάμει του άρθρου 9.
Επίσης οι διατάξεις των παραγράφων 1 και 2 δεν εφαρμόζονται όσον αφορά την επιστροφή των εξόδων ταξιδιού και διαμονής των βουλευτών, ή την απευθείας καταβολή των εξόδων αυτών από τρίτους, στις περιπτώσεις που οι βουλευτές, κατόπιν προσκλήσεως και κατά την εκτέλεση των καθηκόντων τους, συμμετέχουν σε εκδηλώσεις που έχουν οργανωθεί από τρίτους.
Ενδιαφέρον θα ήταν αυτές οι λίστες των δώρων να δοθούν στην δημοσιότητα, ώστε οι ευρωπαίοι πολίτες να γνωρίζουν την έκταση της δωροληψίας και αν υπάρχει νόμιμη διαχείριση της.
Το ertnews.gr συνομίλησε με επικεφαλής πολιτικών ομάδων, πρόεδρων επιτροπών αλλά και ευρωβουλευτές, οι οποίοι συμφωνούν στην λήψη μέτρων που θα αναχαιτίσουν την παράνομη δράση των λόμπι αλλά και τα φαινόμενα διαφθοράς.
ΕΡΤ: Κώστας Δαβάνης
www.ertnews.gr
Διαβάστε περισσότερα… Read More
