COP28: Μισογεμάτο η μισοάδειο το ποτήρι; – Πόσο βοηθούν οι αποφάσεις της να σωθεί το παγκόσμιο κλίμα
O τελικός απολογισμός της 28ης Διεθνούς Διάσκεψης των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή (COP28) στο Ντουμπάι και ιδίως η αξιολόγηση της τελικής συμφωνίας, που εγκρίθηκε μετά από μαραθώνιο διαπραγματεύσεων, για τη μετάβαση των χωρών από τη χρήση ορυκτών καυσίμων «με δίκαιο και συντεταγμένο τρόπο» ώστε να επιτευχθεί ο στόχος των μηδενικών καθαρών εκπομπών έως το 2050, ήταν το θέμα που αναπτύσσεται στην εκπομπή του Πολυδεύκη Παπαδόπουλου «Με το Πρώτο στην Ευρώπη και τον Κόσμο (Α’ Πρόγραμμα, Σάββατα και Κυριακές 12.00-13.00). Καλεσμένη ήταν η Εμμανουέλα Δούση Καθηγήτρια στο ΕΚΠΑ, με αντικείμενα την Ευρωπαϊκή Ενοποίηση, την Ευρωπαϊκή Περιβαλλοντική πολιτική και την Κλιματική αλλαγή, κάτοχος της έδρας UNESCO στην κλιματική διπλωματία και Ειδική Σύμβουλος του ΕΛΙΑΜΕΠ για το Κλίμα και τη Βιώσιμη Ανάπτυξη.
Ορισμένες από τις επιτυχίες της φετινής Διάσκεψης αποτέλεσαν η έκκληση για τερματισμό της αποψίλωσης και υποβάθμισης των δασών έως το 2030, η δέσμευση των χωρών που συμμετείχαν για τριπλασιασμό της εγκατεστημένης ισχύος ΑΠΕ και διπλασιασμό της ενεργειακής αποδοτικότητας, η δέσμευση για σταδιακή κατάργηση των επιδοτήσεων ορυκτών καυσίμων που δεν συμβάλλουν στην αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας αλλά και η αναγνώριση της ανάγκης για μείωση του αποτυπώματος του αγροδιατροφικού συστήματος παγκοσμίως. Ένα σημαντικό επίτευγμα της COP28 είχε έρθει την πρώτη μέρα διεξαγωγής της, όταν για πρώτη φορά συμφωνήθηκε η λειτουργία του ταμείου για τις απώλειες και ζημιές των φτωχών χωρών από την κλιματική αλλαγή. Προς το παρόν, όμως, τα κεφάλαια που δεσμεύτηκαν να συνεισφέρουν οι ανεπτυγμένες χώρες στο ταμείο είναι κάτω από το 1% των ελάχιστων ετήσιων αναγκών των αναπτυσσόμενων κρατών που μαστίζονται από τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης.
Η τελική συμφωνία που εγκρίθηκε, μετά από μαραθώνιο διαπραγματεύσεων, καλεί τις χώρες σε «μετάβαση» από τη χρήση ορυκτών καυσίμων στα ενεργειακά συστήματα με δίκαιο και συντεταγμένο τρόπο έτσι ώστε να επιτευχθεί ο στόχος των μηδενικών καθαρών εκπομπών (η ουδετερότητα άνθρακα) το 2050, συμβαδίζοντας με τα συμπεράσματα της επιστήμης. Όμως, δεν περιλαμβάνει κάποια δέσμευση για «σταδιακή κατάργηση» όπως απαιτούσαν πολλές χώρες μεταξύ των οποίων η ΕΕ και οι ΗΠΑ, ομάδες της Κοινωνίας των Πολιτών και επιστήμονες αλλά αντίθετα περιλαμβάνει κενά που θα επιτρέψουν τη συνεχιζόμενη χρήση τους ακόμα και μετά το 2050. Ειδικότερα, γίνεται αναφορά στο ρόλο των μεταβατικών καυσίμων (transitional fuels) που συνήθως αναφέρεται στο φυσικό αέριο καθώς και στη χρήση πυρηνικής ενέργειας και στις τεχνολογίες δέσμευσης και αποθήκευσης άνθρακα (που θα επιτρέψουν τη χρήση των ορυκτών καυσίμων αρκεί να απομακρύνεται ο άνθρακας) αλλά και στην παραγωγή υδρογόνου με χαμηλές εκπομπές άνθρακα. Επιπλέον, παραμένει μια συμφωνία μη δεσμευτική νομικά.
Η κα Δούση, η οποία παρακολούθησε στενά την COP28 και κατά τη φάση της οργάνωσής της, αλλά και της διεξαγωγής της, παρευρισκόμενη η ίδια στη Σύνοδο του Ντουμπάι καλείται να την αξιολογήσει εν συνόλω. Το ποτήρι είναι μισογεμάτο ή μισοάδειο ; Και το βασικότερο: υπάρχουν βάσιμα στοιχεία πως με τέτοιες αποφάσεις και βηματισμό είναι ακόμη εφικτός ο περιορισμός της παγκόσμιας θέρμανσης στους 1,5 βαθμούς Κελσίου πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα έως τα τέλη του αιώνα, προκειμένου να μείνει διαχειρίσιμη η κλιματική αλλαγή ; Και τούτο διότι ένα μεγάλο μέρος της επιστημονικής κοινότητας, που δεν έχει την ατζέντα των πολιτικών ούτε τα συμφέροντα της βιομηχανίας ορυκτών καυσίμων, αμφιβάλλει πως είναι πλέον κάτι τέτοιο εφικτό.
Επίσης, στην COP28 είχαν εγγραφεί για να συμμετάσχουν 97.372 σύνεδροι και με άλλους 3.074 να μετέχουν εικονικά. Στη COP28 υπήρχε μάλιστα για πρώτη φορά μια πολυπληθής ελληνική αποστολή 200 κυβερνητικών παραγόντων, επιχειρηματιών και στελεχών ενεργειακών ομίλων της χώρας και εταιρειών που δραστηριοποιούνται στη διαχείριση απορριμμάτων. Ακόμη, στη διάσκεψη πήραν μέρος πάνω από 2.500 λομπίστες που υποστηρίζουν τα ορυκτά καύσιμα, ενώ ο ίδιος ο πρόεδρος της COP28, υπουργός Βιομηχανίας των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και επικεφαλής της κρατικής πετρελαϊκής εταιρείας του Αμπού Ντάμπι (ADNOC) Σουλτάν Άχμεντ αλ Τζαμπέρ, είχε δηλώσει στις 21 Νοεμβρίου σε διαδικτυακή εκδήλωση ότι «Δεν υπάρχει καμία επιστήμη ούτε κανένα σενάριο εκεί έξω που να λένε ότι η αποχώρηση από τα ορυκτά καύσιμα είναι αυτό που θα μας επιτρέψει να πετύχουμε τον 1,5 βαθμό Κελσίου». Έτσι, κατά τη διάρκεια της Συνόδου, προσωπικότητες όπως ο Αλ Γκορ, πρώην αντιπρόεδρος των ΗΠΑ, βραβευμένος με το Νόμπελ Ειρήνης και πλέον περιβαλλοντικός ακτιβιστής, χαρακτήρισαν την προεδρία του Σουλτάνου Αλ Τζάμπερ στην COP28 ως ακόμη μια ένδειξη ότι η βιομηχανία ορυκτών καυσίμων επιβάλλει τη δική της ατζέντα. Και να σημειωθεί ότι η COP 29 θα λάβει χώρα σε ένα άλλο κράτος με σημαντική παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου, που είναι το Αζερμπαϊτζάν…
Από την άλλη, παρακολουθήσαμε κατά τη διάρκεια αυτής της Συνόδου να συνάπτονται συμφωνίες επιμέρους μερών και όχι ως COP, όπως 117 χωρών για τον τριπλασιασμό των ΑΠΕ, 22 χωρών για τον τριπλασιασμό της χρήσης πυρηνικής ενέργειας, 55 εταιρειών υδρογονανθράκων να δεσμεύονται για δραστική μείωση της έκλυσης μεθανίου έως το 2030, ενώ ορισμένα ρεπορτάζ ήθελαν στο παρασκήνιο της Συνόδου να συνάπτονται έως και συμφωνίες για αγοραπωλησίες πετρελαίου και φυσικού αερίου. Κατόπιν όλων αυτών, η κα Δούση, η οποία ασχολείται ιδιαιτέρως με την περιβαλλοντική διπλωματία, ερωτάται για το ποιος είναι τελικά ο ρόλος των COP ; Σαν διοργανώσεις έχουν αποκτήσει έναν γιγαντισμό –προκαλώντας εν τέλει οι ίδιες ένα μεγάλο οικολογικό αποτύπωμα, με όλες τις μετακινήσεις και τις ανάγκες τόσων συμμετεχόντων- αλλά πόσο αποτελεσματικές είναι ;
Στη συζήτηση εξετάζεται επίσης τι γίνεται με την Ευρώπη, η οποία επιθυμεί να βρίσκεται στην πρωτοπορία της πράσινης μετάβασης, έχοντας πρωταγωνιστήσει τα προηγούμενα χρόνια για την σύναψη των Συμφωνιών του Παρισιού και διαμορφώσει το δικό της ανάλογο Σύμφωνο για το εσωτερικό της. Ωστόσο, παράλληλα εμφανίζει κι αποκλίσεις από αυτή την επιλογή. Π.χ. ήδη πριν την έναρξη της τελευταίας ενεργειακής κρίσης και αρκετά προ του πολέμου στην Ουκρανία, η Κομισιόν με την taxonomy (ταξινομία) για τη χρηματοδότηση των ενεργειακών έργων και δράσεων –που τελικά έγινε αποδεκτή από τις χώρες μέλη- είχε χαρακτηρίσει ως «πράσινες μεταβατικές μορφές ενέργειας» το ορυκτό αέριο και την πυρηνική ενέργεια, επιτρέποντας την χρήση κοινοτικών πόρων για τη δημιουργία νέων υποδομών για αυτές τις μορφές ενέργειας, Κατά τη διάρκεια της ενεργειακής κρίσης ορισμένες χώρες επανάφεραν σε λειτουργία λιγνιτικές και πυρηνικές μονάδες που είχαν κλείσει και άρχισαν να προγραμματίζουν νέα πυρηνικά εργοστάσια. Και το κυριότερο, ξεκίνησαν να κατασκευάζουν περισσότερους από 40 σταθμούς υποδοχής και αποϋγροποίησης LNG, στα πλαίσια της απόφασής τους για αποδέσμευση από το ρωσικό φυσικό αέριο και τους αγωγούς που το μεταφέρει. Όμως, πρόκειται για νέες δαπανηρές υποδομές που δύσκολα να μπορεί να φανταστεί κανείς να εγκαταλείπονται σε περίπου 25-30 χρόνια, που προβλέπουν οι Συμφωνίες. Από την άλλη, η Ευρώπη μπαίνει τώρα και σε ένα ανταγωνισμό με τις ΗΠΑ, οι οποίες επιδιώκουν να προσελκύουν με φορολογικά κίνητρα επιχειρήσεις πράσινης τεχνολογίας ή που λειτουργούν πράσινα.
Τέλος, αναφορά γίνεται στο πως εξελίσσεται η κατάσταση στην Ελλάδα. Η γρηγορότερη μετάβαση της χώρας μας στις ΑΠΕ τα τελευταία χρόνια είναι σίγουρα ένα επίτευγμα, αν και έχουν δημιουργηθεί αρκετά θέματα με τη χωροταξία αυτών των υποδομών, είτε αφορά τη διάταξη των ανεμογεννητριών σε ευαίσθητα οικοσυστήματα, είτε τη μετατροπή χρήσιμης αγροτικής γης σε τόπο εγκατάστασης ηλιακών πάρκων. Ωστόσο, η πράσινη μετάβαση μιας χώρας, η ανάπτυξη ανθεκτικότητας για την κλιματική αλλαγή και η γενικότερη αντιμετώπιση της οικολογικής κρίσης εξαρτάται από την αντιμετώπιση κι άλλων σημαντικών προβλημάτων: η εξοικονόμηση ενέργειας στην Ελλάδα παραμένει χαμηλή –οι επιβατικές και εμπορικές μεταφορές/μετακινήσεις εντός και εκτός πόλεων εξακολουθούν να βασίζονται στην αυτοκίνηση –οι μεγάλες καταστροφές δασικών συστημάτων αυξάνονται –η δόμηση του περιβάλλοντος συνεχίζεται με υψηλούς συντελεστές στο αστικό περιβάλλον και χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η φέρουσα ικανότητα στις τουριστικές –ο αέρας των περισσότερων πόλεων είναι προβληματικός – η ανακύκλωση απορριμμάτων και υλικών παραμένει χαμηλή, Και όπως υπογραμμίζει η κα Δούση, η χώρα, επισήμως τουλάχιστον, έχει ανοικτό ένα πρόγραμμα ερευνών για εξεύρεση και αξιοποίηση υδρογονανθράκων, ακόμη από τα επόμενα χρόνια και πέραν.
www.ertnews.gr
Διαβάστε περισσότερα… Read More
