Πυρηνικά όπλα: Oι Συνθήκες που δεν εφαρμόζονται, η σχέση με την ειρηνική χρήση, το πρόγραμμα του Ιράν και ο Σολτς
Η σύγκρουση στην Ουκρανία έφερε ξανά την απειλή των πυρηνικών όπλων, που είχαμε θεωρήσει πως είχε τελειώσει μαζί με τον Ψυχρό Πόλεμο.
Θεωρητικά, πάντως, υφίσταται ένα διεθνές θεσμικό/νομικό πλαίσιο για τη μη διάδοση, αλλά και τον έλεγχο των πυρηνικών εξοπλισμών.
Συγκεκριμένα υπάρχουν: -από το 1970 η Διεθνής Συνθήκη για τη μη διάδοση πυρηνικών όπλων την οποία έχουν υπογράψει 189 χώρες, μεταξύ των οποίων και τα πέντε μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας –από το 1987 η Συνθήκη για την εξάλειψη των όπλων μικρού και μέσου βεληνεκούς (500-5.500 χλμ.) στην Ευρώπη (INF), που υπέγραψαν ΕΣΣΔ και ΗΠΑ, με την Αμερική να αποχωρεί το 2019, καταγγέλλοντας τη Ρωσία για τη μη εφαρμογή της ∙η Ρωσία ανταπέδωσε τις κατηγορίες και ορισμένοι αναλυτές συνδέουν την ακύρωση αυτής της συμφωνίας με την εξέλιξη που οδήγησε στον πόλεμο στην Ουκρανία –από το 2010 η Συνθήκη Νew Start για τη μείωση των στρατηγικών πυρηνικών όπλων ∙η Συνθήκη, που βασίζεται στις προγενέστερες START I και SALT που πηγαίνουν πίσω στις δεκαετίες ’90 και ’80, ανανεώθηκε μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας μόλις τον Φεβρουάριο του 2021 για να ισχύσει έως το 2026, δημιουργώντας τότε αισιοδοξία. Το ερώτημα, βέβαια, είναι κατά πόσον οι συμβαλλόμενες πλευρές στις προαναφερόμενες Συνθήκες τις σέβονται ή τις καταπατούν.
Πέραν τούτων, μια από τις πιο κρίσιμες υποθέσεις που αφορούν τον έλεγχο της περαιτέρω διάδοσης των πυρηνικών όπλων είναι η αναζήτηση μιας νέας διεθνούς συμφωνίας για την εποπτεία και διαφάνεια του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν.
Πρόκειται για μια συμφωνία η οποία θα ερχόταν να αντικαταστήσει εκείνη που είχε επιτευχθεί με πολλή δυσκολία το 2015, επί αμερικανικής προεδρίας Ομπάμα (παρά τη διαρκή αντίδραση του Ισραήλ), μεταξύ του Ιράν και των 5 μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας, της Γερμανίας και της ΕΕ.
Από την εν λόγω συμφωνία αποσύρθηκαν οι ΗΠΑ το 2018 κατόπιν απόφασης του Προέδρου Τραμπ, επανερχόμενες στην λεγόμενη “πολιτική της μέγιστης πίεσης” προς το Ιράν μέσω κυρώσεων.
Η νέα διοίκηση Μπάιντεν ενδιαφέρθηκε να αντιστρέψει αυτή την κατάσταση, σε συνεννόηση και με τους υπόλοιπους εταίρους της συμφωνίας του 2015. Άρχισε μια νέα διαπραγμάτευση με το Ιράν, η οποία, εκτός των άλλων δυσκολιών, είναι κι αυτή αντιμέτωπη με τις συνέπειες που δημιουργεί ο πόλεμος της Ουκρανίας.
Και τούτο σχετίζεται με την απομάκρυνση από τους δυτικούς εταίρους της Ρωσίας, η οποία υπήρξε βασικός παράγων στην επίτευξη της συμφωνίας του 2015. Τώρα, από τη μια υπάρχει η αντιπαράθεσή της με τη Δύση λόγω Ουκρανίας και από την άλλη η ανάπτυξη νέων γεωπολιτικών και ενεργειακών συμφερόντων της σε σχέση με το Ιράν. Επιπροσθέτως, διπλωματικοί παρατηρητές θεωρούν πως έχει μείνει ένα παράθυρο ευκαιρίας μόλις λίγων εβδομάδων, πριν καταρρεύσει αυτή η προσπάθεια.
Σε οποιαδήποτε περίπτωση, ο πυρηνικός εξοπλισμός του Ιράν, που προξενεί διεθνή ανησυχία πως μπορεί να δημιουργήσει πυρηνικά όπλα, προέρχεται από τη λειτουργία απλώς συσκευών φυγοκέντρισης για τον εμπλουτισμό σχάσιμου υλικού, σύμφωνα με το Ιράν για παραγωγή ενέργειας.
Στο παρελθόν έχουμε, επίσης, δει την Ινδία και το Πακιστάν να αποκτούν πυρηνικά όπλα μέσω της χρήσης πυρηνικού εξοπλισμού για ερευνητικούς/ειρηνικούς σκοπούς. Επομένως, ένα κρίσιμο ερώτημα είναι αν μπορεί κανείς να μιλά για μια σαφή διαχωριστική γραμμή μεταξύ της ειρηνικής και της στρατιωτικής/πολεμικής χρήσης της πυρηνικής ενέργειας.
Τέλος, μια άλλη μεγάλη αλλαγή, που μπορεί να επιφέρει στα ζητήματα αυτά -ειδικά στην Ευρώπη- ο πόλεμος στην Ουκρανία, προέρχεται από την πρόσφατη δήλωση του Καγκελαρίου της Γερμανίας Σολτς, πως το Βερολίνο προτίθεται να χρηματοδοτήσει την επέκταση και βελτίωση του πυρηνικού οπλοστασίου της Γαλλίας, προκειμένου αυτό να αποτελέσει πυρηνική ασπίδα και για τη δική του χώρα, αλλά και για όλη την ΕΕ.
Αν προχωρήσει κάτι τέτοιο θα πρόκειται για μια μεγάλη αλλαγή παραδείγματος στο ποιος και πως εξασφαλίζει την πυρηνική ασφάλεια της Ευρώπης. Να αναφερθεί, πάντως, ότι μέχρι πρόσφατα η Γαλλία δεν είχε προσφερθεί να θέσει το πυρηνικό της οπλοστάσιο για την κάλυψη της υπόλοιπης Ευρώπης. Για το θέμα υπήρξε στις αρχές του 2021 μια σχετική δήλωση Μακρόν, χωρίς να δοθεί μέχρι στιγμής συνέχεια.
Η εκπομπή του Πολυδεύκη Παπαδόπουλου «Με το Πρώτο στην Ευρώπη και τον Κόσμο» εξέτασε τα προαναφερόμενα κρίσιμα ζητήματα, με καλεσμένο τον Παντελή Οικονόμου, πυρηνικό φυσικό και πρώην ανώτερο στέλεχος του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας.
www.ertnews.gr
Διαβάστε περισσότερα… Read More
