Η πυρηνική ασφάλεια της Ευρώπης ξανά στο προσκήνιο

Δεκαεπτά μήνες μετά την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία παραμένουν σοβαροί κίνδυνοι για την ασφάλεια του πυρηνικού συγκροτήματος της Ζαπορίζια, απειλές εκτοξεύονται για χρήση πυρηνικών ή ραδιολογικών όπλων, αλλά και αρνητικές συνέπειες για το περιβάλλον προκύπτουν από τη λεγόμενη “ειρηνική χρήση” της πυρηνικής ενέργειας, όπως αυτές τις μέρες με την προγραμματιζόμενη απόρριψη στη θάλασσα της Ιαπωνίας 1,3 εκατ. τόνων νερού, που έχουν χρησιμοποιηθεί για την ψύξη των αντιδραστήρων της Φουκουσίμα μετά το ατύχημα και οι οποίοι εμπεριέχουν ραδιενεργά υλικά.   

Τα ζητήματα αυτά εξετάζονται στην εκπομπή του Πολυδεύκη Παπαδόπουλου «Με το Πρώτο στην Ευρώπη και τον Κόσμο» (Α’ Πρόγραμμα Σάββατα και Κυριακές 12.00-13.00) και καλεσμένο   τον πυρηνικό φυσικό Παντελή Οικονόμου. Ο κ. Οικονόμου υπήρξε επί χρόνια ανώτερος αξιωματούχος του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας-ΔΟΑΕ στη Βιέννη, επιθεωρητής για τη μη διάδοση των πυρηνικών όπλων και εμπειρογνώμονας στην καταπολέμηση της πυρηνικής τρομοκρατίας, ενώ τώρα είναι επιστημονικός συνεργάτης του ΕΛΙΑΜΕΠ για τα θέματα αυτά. Πρόσφατα κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Επίμετρο ένα βιβλίο διαφορετικό άλλα που έχει γράψει για τις πυρηνικές απειλές και τα οποία ήταν “σχολαστικά” έργα ενός ειδικού. Στο τελευταίο με τίτλο “Στις Γειτονιές του Χωριού μας”, συνδυάζει προσωπικές παρατηρήσεις και σημειώσεις για χώρες, καταστάσεις, ανθρώπους με βάση τις πολλαπλές διεθνείς αποστολές που πήρε μέρος. Καταλήγει δε σε ορισμένα συμπεράσματα για τη διαμόρφωση των διεθνών σχέσεων στην εποχή μας, καθώς και για το ρόλο της διπλωματίας και όχι “διπλοματίας” -όπως τονίζει- στη διεθνή ασφάλεια και ιδίως αυτή που αφορά τους πυρηνικούς κινδύνους. 

Στην εκπομπή αναφέρεται κατ’ αρχήν ποια είναι η κατάσταση ασφαλείας του πυρηνικού συγκροτήματος της Ζαπορίζια.  Από την αρχή του πολέμου ο Διεθνής Οργανισμός Ατομικής Ενέργειας (ΔΟΑΕ) προειδοποιεί για την επικινδυνότητα διεξαγωγής μαχών πέριξ, οι οποίες όμως ακόμη και πριν μερικές μέρες συνεχίζονταν. Κίνδυνοι υπήρξαν και υπάρχουν από τις αποσυνδέσεις του συγκροτήματος από το κεντρικό ηλεκτρικό δίκτυο της Ουκρανίας (μέχρι τώρα 7 φορές), που σημαίνει ότι τα ζωτικά του συστήματα πρέπει να υποστηρίζονται από γεννήτριες. Προβλήματα, επίσης, δημιουργούνται με τη μη ομαλή λειτουργία του προσωπικού του συγκροτήματος, που συνεχίζει να αποτελείται από Ουκρανούς, ενώ οι δυνάμεις που ελέγχουν την περιοχή του είναι ρωσικές. Επίσης, πριν λίγες εβδομάδες η ρωσική πλευρά είχε διατάξει Ουκρανούς και Ρώσους τεχνικούς να αποχωρήσουν, ενώ η ουκρανική πλευρά έκανε ασκήσεις του πληθυσμού στα μέρη που ακόμη ελέγχει για αντίδραση σε περίπτωση πυρηνικού ατυχήματος. Ενδεχομένως αυτό υπήρξε μέρος και μιας δραματοποίησης της κατάστασης που ήθελε να δημιουργήσει η Ουκρανία εκείνες τις μέρες, ενόψει και της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ, στην οποία ωστόσο δεν συζητήθηκε η κατάσταση της Ζαπορίζια, αν και το ζήτησε και η Ρωσία. Επίσης, η Ουκρανία έχει κατηγορήσει τη Ρωσία πως δυνάμεις της έχουν τοποθετήσει νάρκες στα συστήματα ψύξης των αντιδραστήρων, για να δημιουργήσουν εμπόδια στην προσπάθεια ανακατάληψής του, κάτι που όμως δεν έχει επιβεβαιώσει ο ΔΟΑΕ με το προσωπικό που έχει επιτόπου. Από την άλλη, ο ΔΟΑΕ, αλλά και ΜΚΟ όπως η GreenPeace έχουν εκφράσει φόβους για την επίπτωση που είχε στους ταμιευτήρες νερού, που χρησιμοποιούνται για ψύξη των 6 αντιδραστήρων (πέντε σε ψυχρή ψύξη και ένας ακόμη σε θερμή) από την έκρηξη και κατάρρευση του φράγματος της Νόβα Κακχόβκα. Επομένως τα ερωτήματα που προκύπτουν για με μια “πυρηνική βόμβα”  άλλου τύπου, πάνω στην οποία ακόμη κάθεται η στην Ευρώπη, παραμένουν κρίσιμα και αγωνιώδη.  

Επίσης, παρά τους κινδύνους που έχουν αναδειχθεί, εκτός από μεγάλα πυρηνικά ατυχήματα του παρελθόντος (Θρι Μαιλ Αιλαντ-ΗΠΑ 1979, Τσερνόμπιλ-ΕΣΣΔ 1986, Φουκουσίμα-Ιαπωνία 2011) τώρα και από τα πολεμικά επεισόδια γύρω από τη Ζαπορίζια, η χρήση πυρηνικών σταθμών για παραγωγή ενέργειας έχει επανέλθει ως λύση στην Ευρώπη, ακόμη και σε χώρες που είχαν αποφασίσει να την αποκλείσουν. Έτσι, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει περάσει στη λεγόμενη “taxonomy” των διαφόρων μορφών ενέργειας, την πυρηνική ως πράσινη μεταβατική μορφή, δίνοντας την δυνατότητα χρηματοδότησης νέων τέτοιων προγραμμάτων και κατασκευών. Ωστόσο, την περίοδο αυτή, στη Φουκουσίμα, η πρόθεση της Τepco, εταιρείας διαχείρισης του εκεί κατεστραμμένου σταθμού, να αρχίσει να αδειάζει στον ωκεανό το 1,3 εκατ. τόνους νερό που έχει συγκεντρωθεί σε δεξαμενές τα 12 χρόνια μετά το ατύχημα, προξενεί τη σφοδρή αντίδραση των παράκτιων  περιοχών, των αλιέων της Ιαπωνίας, αλλά και γειτονικών χωρών, όπως της Ν. Κορέας και της Κίνας. Κι αυτό γιατί το νερό που θα αρχίσει να ρίχνεται στη θάλασσα, παρά την επεξεργασία που έχει υποστεί για την κατακράτηση των ραδιενεργών υλικών που περιέχει, θα εξακολουθεί να περιλαμβάνει ραδιενεργό τρίτιο, το οποίο δε γίνεται να απομακρυνθεί.  Παρά την αραίωση που υπόσχεται  η Τepco, η κατανάλωση ειδών που θα περιέχουν τρίτιο (όπως αλάτι από την περιοχή ή ψάρια), θεωρείται αιτία καρκίνου. Γι’ αυτό και στην περιοχή τα αποθέματα αλατιού κοντεύουν να εξαφανιστούν από την μεγάλη ζήτηση, και πολλοί είναι εκείνοι που δηλώνουν πως θα σταματήσουν να καταναλώνουν τα ψάρια εκείνων των θαλασσών. Η ιστορία αυτή έρχεται να μας θυμίσει ότι δεν υπάρχει απόλυτα ασφαλής χρήση της πυρηνικής ενέργειας, πως οι συνέπειες είναι μακροχρόνιες, αλλά και ότι ένα άλλο σχετιζόμενο θέμα, αυτό των πυρηνικών αποβλήτων, δεν έχει βρει ποτέ ικανοποιητική λύση.  

Ακόμη, το τελευταίο διάστημα επαναλήφθηκαν από την πλευρά της Ρωσίας ορισμένες -έστω έμμεσες- απειλές για χρήση πυρηνικών όπλων. Προγραμματίζεται μεταφορά τέτοιου εξοπλισμού στο έδαφος της Λευκορωσίας και γίνονται σχετικές δηλώσεις του “απαραίτητου” Μεντβέντεφ, ο οποίος υπογράμμισε πως «οι πόλεμοι στην εποχή μας τελειώνουν σύντομα είτε μέσω Συνθηκών είτε πυρηνικών όπλων». Επίσης, το προηγούμενο διάστημα, η σύλληψη 5 Ουκρανών στη Ρωσία με την κατηγορία ότι προσπαθούσαν να προμηθευτούν καίσιο, και οι αλληλοκατηγορίες Μόσχας /Κιέβου πως η άλλη πλευρά θα επιδιώξει μια προβοκάτσια με την χρήση “μιας βρώμικης ραδιολογικής βόμβας” ήρθε να μας θυμίσει τον πρόσθετο αυτόν κίνδυνο, όποιος κι αν έχει δίκιο. Τέλος, αίσθηση προκάλεσε πριν λίγες εβδομάδες δημοσίευμα των Financial Times σύμφωνα με το οποίο ο πρόεδρος της Κίνας Σι Τζινπίνγκ προειδοποίησε προσωπικά τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν να μην κάνει χρήση πυρηνικών όπλων στην Ουκρανία ( κάτι το οποίο διέψευσε, βέβαια, η ρωσική πλευρά), αλλά  και ανακοίνωση εκπροσώπου της οργάνωσης “Διεθνής Εκστρατεία για την Κατάργηση των Πυρηνικών Όπλων (ICAN) ότι τα τελευταία χρόνια οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν αναπτύξει κρυφά περίπου 150 πυρηνικές κεφαλές σε Γερμανία, Βέλγιο, Ολλανδία, Τουρκία και Ιταλία. Τελικά το “αδιανόητο” ενός πυρηνικού πολέμου, “περιορισμένου¨(όσο μπορεί κάτι τέτοιο να υπάρξει) έχει γίνει λιγότερο απίθανο σενάριο. 

www.ertnews.gr

Διαβάστε περισσότερα… Read More