Σέρρες: Σαν να ήταν χθες…έθιμα και κάλαντα

Οι γλυκές φωνές των παιδιών και οι βροντερές των παλληκαριών συνέθεταν το κυρίαρχο έθιμο την παραμονή των Χριστουγέννων τα κάλαντα, που τραγουδούσαν σε όλο το Ν.Σερρών το βράδυ της παραμονής των Χριστουγέννων, στα στενάκια και τις γειτονιές όπου αντηχούσαν με γλυκούς ήχους.

Χρόνια πολλά πριν, μόνο άντρες τραγουδούσαν τα κάλαντα που επιτρεπόταν να κυκλοφορούν το ξημέρωμα και νωρίς το πρωί, διευκρίνισε, μιλώντας στην ΕΡΤ Σερρών η Πρόεδρος του Λυκείου Ελληνίδων Στέλλα Ελευθεριάδου για τα έθιμα των ημερών και τα κάλαντα πριν από χρόνια στην πόλη και στο Νομό Σερρών. Σε περιοχές του Νομού Σερρών ιδίως όπου υπήρχαν ντόπιοι πληθυσμοί, κυρίως στη Νιγρίτα αλλά και τα νταρνακοχώρια δύο με τρεις τα ξημερώματα παρέες κυρίως παλληκαριών με μαγκούρες στα χέρια από κλαδιά σουρβιάς, ένα άκαρπο θάμνο, χτυπούσαν τις πόρτες για να τους ανοίξουν οι νοικοκυραίοι και να πούνε τα κάλαντα.

Η μαγκούρα συμβόλιζε το ραβδί που κρατούσε ο Ιωσήφ πηγαίνοντας στη Βηθλεέμ. Χτυπούσαν την πόρτα και σούρβα – σούρβα έλεγαν τα κάλαντα, ακουμπούσαν με τις μαγκούρες τα πρόσωπα των νοικοκυραίων δίνοντας ευχές για δύναμη όπως δυνατή ήταν και η μαγκούρα σουρβιάς που κρατούσαν. Παράλληλα προσαρμόζανε τους στοίχους στα κάλαντα για κάθε μέλος της οικογένειας και έδιναν ευχές ανάλογα στην ιδιότητά τους. Οι ιδιοκτήτες του σπιτιού τους κερνούσαν με χειροποίητα καλούδια δίνοντας ευχές για υγεία και ευημερία.

Ανήμερα των Χριστουγέννων το χοιρινό ήταν το κυρίαρχο πιάτο στο τραπέζι, αφού κάθε σχεδόν σπίτι είχε ένα γουρουνάκι το κρέας του οποίου θα τάιζε την οικογένεια για πολλούς μήνες. Την παραμονή πριν καθίσει η οικογένεια στο τραπέζι με τα νηστίσιμα φαγητά στολίζανε το Χριστουγεννιάτικο τραπέζι και στο τελείωμα βάζανε τη λεγόμενη αράχνη, που με μεγάλη μαεστρία ξετύλιγε η οικοδέσποινα και συμβόλιζε τις αράχνες στη φάτνη του Χριστού.

Ήθη και έθιμα με «άρωμα» Θράκης

Η Παραμονή της μεγάλης γιορτής των Χριστουγέννων για τους Θράκες και στις Σέρρες αποτελούσε και αποτελεί ιερή στιγμή και πολλές ώρες προετοιμασίας για τις γυναίκες του σπιτιού. Την παραμονή των Χριστουγέννων το βράδυ μαζεύονται όλοι γύρω από το τραπέζι στο οποίο υπάρχουν εννιά νηστίσιμα φαγητά.

Ο μεγαλύτερος σε ηλικία κρατά ένα θυμιατό και θυμιατίζει όλα τα φαγητά, τον καθένα χωριστά και τον σταυρώνει τρεις φορές λέγοντας ευχές και μετά θυμιατίζει όλο το σπίτι. Όταν γυρίσει στο τραπέζι παίρνει το μαχαίρι και σταυρώνει τρεις φορές το χριστόψωμο και κόβει σε τρίγωνα κομμάτια το ψωμί και το μοιράζει σε όλους.

Καθώς το μοιράζει εύχεται στον καθένα γεροσύνη, καλοσύνη, καλό μπερεκέτι και καλά Χριστούγεννα.

Στην περιοχή της Πέτρας Σαράντα Εκκλησιών Ανατ.Θράκης στο Χριστόψωμο τοποθετούσαν διάφορα σημάδια που συμβόλιζαν την περιουσία κάθε οικογένειας. Τοποθετούσαν συμπληρωματική μπαλίτσα με ζυμάρι που έβαζαν μέσα τα σημάδια και ήταν τόσα όσα τα μέλη της οικογένειας. Τα σημάδια μπορεί να ήταν σπόροι από σιτάρι, καλαμπόκι, κλωναράκι από αμπέλι, ένα κέρμα κλπ που μπορεί να συμβόλιζαν το σπίτι, τα χωράφια, τα ζώα κλπ.

Το τραπέζι έπρεπε να είχε 9 νηστίσιμα φαγητά για να είναι γεμάτο σε όλη τη διάρκεια της χρονιάς. Υπάρχουν πολλές εκδοχές για τον αριθμό 9. Μία εκδοχή είναι οι εννέα μήνες εγκυμοσύνης της Παναγίας και μία άλλη ότι τα 9 φαγιά συμβολίζουν τα μέρη που επισκέφθηκαν ο Χριστός, η Παναγία και ο Ιωσήφ κατά το διωγμό του Ηρώδη. Στο τραπέζι αφήνουν λίγο από όλα τα φαγητά για τις «ψυχές» και τα βάζουν κάτω από τα εικονίσματα, για να τα ευλογήσει ο Χριστός.

Κατά μία εκδοχή τα 9 φαγητά ήταν το Χριστόψωμο (για να γίνουν τα στάρια λαμπερά), το μέλι (για να κουβαλούν τα μέλη της οικογένειας πάρα πολλά πράγματα σε όλη τη διάρκεια της χρονιάς, όπως οι μέλισσες), το κρασί (για να «απλώσει» η οικογένεια σαν κληματαριά), το σαραγλί (για να φερόμαστε πάντα «γλυκά» στους φίλους), το καρπούζι (για να είναι γλυκιά σαν καρπούζι η παραγωγή), το πεπόνι (για να μιλούν οι συγχωριανοί με γλυκά λόγια για την οικογένεια), το μήλο (για να έχουν τα μέλη της οικογένειας κόκκινα μάγουλα), το σκόρδο (για να προστατεύονται από τα τσιμπήματα των εντόμων) και το κρεμμύδι (για να έχουν οι λεχώνες πολύ γάλα).

*Τα ήθη και έθιμα των Θρακών το βράδυ της Παραμονής αλλά και ανήμερα των Χριστουγέννων τα αφηγήθηκε στην ΕΡΤ Σερρών η Πρόεδρος της Θρακινής Εστίας Σερρών Ανθούλα Ευσταθοπούλου.

www.ertnews.gr

Διαβάστε περισσότερα… Read More