Η κοινωνική αναταραχή του διμήνου Νοεμβρίου – Δεκεμβρίου στην Καλαμάτα του 1933

Στην Καλαμάτα του του διμήνου Νοεμβρίου – Δεκεμβρίου 1933 θα μεταφερθούμε, μέσα από τα δημοσιεύματα των εφημερίδων της εποχής. Σε όλη τη χώρα τα εργασιακά-οικονομικά προβλήματα, ήταν έντονα, αφού είχε προηγηθεί το παγκόσμιο οικονομικό κραχ, αλλά υπήρχαν πρόσθετα προβλήματα από τους πολυετείς πολέμους της προηγούμενης δεκαπενταετίας (Α΄Παγκόσμιος, Βαλκανικοί πόλεμοι, εκστρατεία της Κριμαίας, Μικρασιατική εκστρατεία και καταστροφή) και φυσικά η διαχείριση του προσφυγικού δυναμικού, που ακόμα αντιμετώπιζε σοβαρά προβλήματα στέγασης.

Εργατούπολη η Καλαμάτα και λιμάνι, αναγκαία η υπενθύμιση, καθώς τα λιμάνια ήταν κέντρα εισαγωγών και εξαγωγών, δεν μπορούσε να μείνει έξω από το κλίμα και τα προβλήματα της εποχής.

Η εθελούσια έξοδος μικροκαπνεμπόρων από τον κλάδο, θα δημιουργούσε ανεργία στους καπνεργάτες που εργάζονταν στις συγκεκριμένες επιχειρήσεις. Για το λόγο αυτό επιτροπή καπνεργατών στις 15/11/1933 πήγε στο Νομάρχη και του κατέθεσε υπόμνημα με το οποίο ζητούσε, άμεση λειτουργία του ταμείου συντάξεως και ανεργίας τεχνιτών βιομηχανίας καπνού, ιατροφαρμακευτική περίθαλψη των καπνεργατών και των οικογενειών τους, ίδρυση σανατορίου για φυματικούς καπνεργάτες, στο ταμείο συντάξεως να περιληφθούν οι απολυθέντες του 1928 και η φορολογία (δύο δραχμές ανά κιλό καπνού, που ίσχυε από το 1926) να πηγαίνει ολόκληρη στο ταμείο, το οποίο να ενισχυθεί και από το κράτος. Ο Νομάρχης βρήκε τα αιτήματα δίκαια και υποσχέθηκε να τα προωθήσει.

Την είδηση ότι προετοιμάζεται μεγάλη απεργιακή πανεργατική συγκέντρωση για το ζήτημα των ανέργων και της κοινωνικής ασφάλισης, δημοσιεύει η ΣΗΜΑΙΑ στις 21-11-1933 και μάλιστα έχει ήδη συγκροτηθεί εκλεγμένη οργανωτική επιτροπή στην οποία εκπροσωπούνται και οι άνεργοι.

Ακολούθως ανακοινώθηκε η σύλληψη από την ειδική ασφάλεια ο κομμουνιστής εργάτης Χρ. Νιάρχος γιατί σε εργατική συγκέντρωση παρότρυνε εργάτες να προσχωρήσουν στο ΚΚΕ.

Στις 25-11-1933 δημοσίευμα της εφημερίδας, αναφέρει ότι έχει πραγματοποιηθεί πανεργατική σύσκεψη στην Καλαμάτα στα γραφεία της εργατοϋπαλληλικής λέσχης, αλλά χωρίς την παρουσία των δύο εργατικών κέντρων, που είχαν προσκληθεί. Βγήκε 15μελής οργανωτική επιτροπή και αποφασίστηκε να προχωρήσει η οργάνωση πανεργατικής συγκέντρωσης, ακόμα και χωρίς τη συμμετοχή των απόντων από τη σύσκεψη.

Την επόμενη μέρα στις 26-11-1933 στην εφημερίδα απαντά με ανακοίνωσή του το Εργατικό Κέντρο ότι δεν αναγνωρίζει «ύποπτα κατασκευάσματα εις την εν λόγω Επιτροπήν Συμβουλίου Επαναστατικών Συνδικάτων και παρατάξεων, καθότι αι “πολιτικαί” παρατάξεις δεν αποτελούν συνδικαλιστικούς οργανισμούς». Χαρακτηριζει του συμμετέχοντες, ύποπτα άτομα, διασπαστές, καιροσκόπους, συκοφάντες και συμπληρώνει ότι «το Εργατικόν Κέντρον θα αρχίση την κινητοποίησιν των εργαζομένων και ανέργων δια την αύξησιν του ημερομισθίου, την εφαρμογήν του 8ώρου, τας κοινωνικάς ασφαλίσεις, συσσίτια και επιδόματα στους ανέργους».

Εντυπωσιακή η είδηση της 28-11-1933 όπου πολυμελής επιτροπή εργατών διαμαρτυρήθηκε στο Νομάρχη, ότι όργανα της ειδικής ασφάλειας προκαλούν προβλήματα στις συνελεύσεις της εργατοϋπαλληλικής λέσχης, με το Νομάρχη να απαντά ότι θα κανονίσει με τον διοικητή της χωροφυλακής, να παρακολουθεί τις συνελεύσεις, μόνο ένας χωροφύλακας». Για ελευθερία συνδικαλιστικής δράσης ούτε λόγος.

Πολύς κόσμος φαίνεται ότι επισκέπτονταν το Νομάρχη, έτσι στις 29-11-1933, το δημοσίευμα αναφέρει ότι αντιπροσωπεία του εργατικού κέντρου Καλαμών, τον επισκέφτηκε και του ανακοίνωσε ότι δεν συμμετέχει στην πανεργατική συγκέντρωση που ετοίμαζαν οι «άλλοι» «και τούτο διότι αι ιδεολογικαί των αντιλήψεις ως προς τας εργατικάς διεκδικήσεις δεν συμφωνούν». Και πριν στεγνώσει το μελάνι το εργατικό κέντρο διέψευσε ότι πήγε στο Νομάρχη.

Την ίδια ώρα οι «άλλοι» ετοίμαζαν την πανεργατική συγκέντρωση και η εφημερίδα έγραφε ως «χθες διενεμήθησαν προς τους εργάτας, χιλιάδες προκηρύξεων του Συνδικαλιστικού Γραφείου Αριστερών Συνδικάτων και Παρατάξεων, δια των οποίων εκαλείτο ο Εργατικός κόσμος της πόλεώς μας όπως λάβη μέρος εις την Πανεργατικήν συγκέντρωσιν της Κυριακής και καυτηριάζεται η στάσις των δύο Εργατικών Κέντρων, των οποίων αι Διοικήσεις εδήλωσαν προχθές εις τον κ. Νομάρχην, ότι δεν θα λάβουν μέρος εις την συγκέντρωσιν».

Mαζική παράσταση διαμαρτυρίας έκαναν την 1η Δεκεμβρίου (η είδηση δημοσιεύτηκε την επόμενη ημέρα στη ΣΗΜΑΙΑ ΚΑΛΑΜΩΝ) οι αυτοκινητιστές, που πήγαν στο Νομάρχη, διότι παρά τη μείωση της τιμής της βενζίνης όπως προέβλεπε η ψήφιση σχετικού νόμου, οι έμποροι την πούλαγαν στην προηγούμενη και πιο αυξημένη τιμή. Η μείωση είχε προέλθει λόγω μεγάλης κινητοποίησης αυτοκινητιστών στην Αθήνα και τον Πειραιά. Οι Καλαματιανοί αυτοκινητιστές δεν απέκλεισαν το ενδεχόμενο να μηνύσουν εμπόρους για κερδοσκοπία.

Στις 3-12-1933 έγινε μεγάλη απεργιακή συγκέντρωση με πάνω από 450 εργάτες, ενώ στις 5-12-1933 η ΣΗΜΑΙΑ σημειώνει πως «Εις την συγκέντρωσιν δια πρώτην φοράν έλαβον μέρος γυναίκες». Για το φόβο επεισοδίων, αναπτύχθηκε στην πόλη ισχυρή δύναμη έφιππης χωροφυλακής. Στην απεργιακή συγκέντρωση έγιναν ομιλίες από απεργούς διαφόρων κλάδων, από ένα φοιτητή και από εκπρόσωπο του ΚΚΕ, με κύριο θέμα ότι δεν εφαρμόζεται το οκτώρο και οι συνθήκες διαβίωσης και εργασίας ήταν άθλιες. Στα αιτήματα ήταν να οργανωθούν συσσίτια, να καταρηγθεί η εκ περιτροπής εργασία για τους λιμενεργάτες, αμνηστία για τους διωκόμενους αγωνιστές της εργατικής τάξης, πλήρης εφαρμογή της κοινωνικής ασφάλισης κλπ.

Μεγάλη και πανελλαδική απεργία τριατατικών (τηλέγραφος, ταχυδρομεία, τηλεφωνία) και απεργούν και οι Καλαματιανοί, ενώ το βράδυ της 19-12-1933 με τηλεγράφημα του υπουργού Συγκοινωνίας Κ. Τσαλδάρη, ανακοινώθηκε η επιστράτευση των απεργών.

Η απεργία των ΤΤΤ συνεχίζεται παντού αναφέρει η ΣΗΜΑΙΑ στις 21-12-1933 και συμπληρώνει ότι απεργούν και οι τροχιοδρομικοί, ενώ οι εργάτες της Καλαμάτας τάσσονται στο πλευρό των δημοσίων υπαλλήλων. Την ίδια μέρα ανακοίνωση της τοπικής πανυπαλληλικής επιτροπής Καλαμάτας αναφέρει μεταξύ άλλων: «Δημόσιοι υπάλληλοι. Δια τον άρτον των οικογενειών σας, εκτελέσατε το καθήκον σας. Κρατήστε υψηλά το μέτωπον της απεργιακής πάλης και κλείσατε τα ώτα σας από τα γκαρίσματα των υπαλληλοπατέρων και διασπαστών. Η Νίκη είναι με το μέρος μας».

Στην Καλαμάτα τελικά η απεργία υπό την απειλή της επιστράτευσης λύθηκε το μεσημέρι της 21/12/1933, ενώ σε Πάτρα και Θεσσαλονίκη είχαμε παρέμβαση της χωροφυλακής, επεισόδια, συλλήψεις και φυλάκιση στις φυλακές του Λευκού Πύργου, όπου εκεί 30 Τριατατικοί ξεκίνησαν απεργία πείνας.

Η αναταραχή εξελίσσεται στο χώρο της Ένωσης Φορτοεκφορτωτών Καλαμών, που αντιμετωπίζει την απειλή της ανεργία για 30 άτομα «καθ’ ήν στιγμήν, θα ηδύναντο και ούτοι εργαζομένοι τιμίως να εξοικονομήσωσι τον άρτον των πεινώντων παιδιών των». Οι τεχνολογικές εξελίξεις της εποχής με τη χρήση των ανάλογων μέσων, δημιουργούσαν πιέσεις σε βάρος της χειρονακτικής εργασίας και η απεργία στον κλάδο, ήταν στις επιλογές του, αν τα αιτήματά του δεν γίνονταν αποδεκτά. Αυτό αναφέρεται στις 23-11-1933 στη ΣΗΜΑΙΑ.

Χριστούγεννα φτώχειας και ανεργίας. Στις 25-12-1933 η ΣΗΜΑΙΑ γράφει: «Η χθεσινή συγκέντρωσις των ανέργων κάτωθι της Νομαρχίας και του Δημαρχείου». Κάτω από τον τίτλο το κείμενο: «Και η χθεσινή…φιλανθρωπική κίνησις υπήρξεν πενιχρότατη από πάσης απόψεως. Διότι εκτός του γλίσχρου επιδόματος όπερ παρεσχέθη εις τους ανέργους – 75 δραχμές κατ’ οικογένειαν – και 50-60 δραχμάς εις τους πτωχούς και ενδεείς, έμειναν χωρίς βοήθημα εξακόσιοι περίπου άνεργοι οικοδόμοι και της εργατοϋπαλληλικής λέσχης, εις τους καταλόγους της οποίας ως γνωστόν, έχουν εγγραφεί και γυναίκες ακόμη.

Κατόπιν τούτου, τετρακόσιοι περίπου άνδρες και γυναίκες μετέβησαν χθες την πρωίαν εις την Νομαρχίαν όπως διαμαρτυρηθούν και ζητήσουν το Χριστουγεννιάτικο βοήθημά των».

Ο Νομάρχης απουσίαζε, ο στρατός και η χωροφυλακή, φοβούμενοι υποκίνηση επεισοδίων από τους κομμουνιστές, είχαν βγάλει δυνάμεις στους δρόμους και η εφημερίδα έγραφε ότι τα επιδόματα θα δοθούν την Τρίτη ή την παραμονή της Πρωτοχρονιάς.

Άλλοι περίμεναν επιδόματα και άλλοι έπαιρναν παραπεμπτήρια σε δίκη, αφού στις 29-12-1933 διαβάζουμε ότι 15 απεργοί Τριτατικοί υπάλληλοι της Καλαμάτας με απόφαση του εισαγγελέα, θα δικαστούν στις 12 Ιανουαρίου 1934 για παράβαση του νόμου περί απεργούντων Δημοσίων Υπαλλήλων. Η εφημερίδα αναφέρει ότι σύμφωνα με πληροφορίες της, άλλοι 20 Τριατατικοί θα οδηγηθούν σε δίκη με την ίδια κατηγορία και ο εισαγγελέας πρόκειται «να απαγγείλη κατηγορίαν και εναντίον των μελών της Πανυπαλληλικής Επιτροπής τα μέλη της οποίας καταζητούνται». Η εφημερίδα αναφέρει ότι ο εισαγγελέας θα διώξει αμείλικτα όσους συμμετείχαν στην τελευταία απεργία των δημοσίων υπαλλήλων στην Καλαμάτα.

Μία ημέρα μετά στις 30-12-1933 ανακοινώθηκαν και τα ονόματα των 15 που ήταν οι: Φωτόπουλος, Θεοφιλόπουλος, Ηλιακόπουλος, Μπίθας, Ράλλης, Κούβελας, Παπαγιαννόπουλος, Μποζώνης, Μέντης, Βογοπούλου, Κόλια, Βρακά, Καπογιαννόπουλος και άλλοι δύο τα ονόματα των οποίων δεν έγιναν γνωστά. Η εφημερίδα είχε την πληροφορία ότι πρόκειται να δικαστούν όλοι οι απεργοί Τριατατικοί της Καλαμάτας, αλλά με δόσεις, καθώς δεν χωρούσαν όλοι στο δικαστήριο. Ο κλάδος ξεκίνησε διαμαrτυρίες ενάντια στις διώξει και επανέφερε στη δημοσιότητα δήλωση του υφυπουργού Συγκοινωνιών, ότι τελικά κανείς απεργός δεν θα διωχθή.

Για την ιστορία το δικαστήριο της 12-1-1934 αποφάσισε ότι ήταν αναρμόδιο για να δικάσει τους απεργούς γιατί αφού ήταν επιστρατευμένοι δεν ήταν δουλειά του να τους δικάσει, καθώς ήταν αρμοδιότητα της στρατιωτικής δικαιοσύνης να τους παραπέμψει ως λιποτάκτες. Βρίσκονταν σε ισχύ και ο νόμος για τη μονιμότητα των δημοσίων υπαλλήλων και κάπου εκεί κρίθηκε και το αποτέλεσμα.

Kεντρική φωτο: Φωτο αρχείου ΓΣΕΕ από απεργία υπαλλήλων στην Αθήνα και εφημερίδες της εποχής

Έρευνα: Νάσος Μπράτσος

Σχετικά θέματα:

Η αιματηρή απεργία στην Καλαμάτα το 1934 (Β’ μέρος)

 H αιματηρή απεργία στην Καλαμάτα (Α’ μέρος)

www.ertnews.gr

Διαβάστε περισσότερα… Read More