Δρ. Αντώνης Ντακανάλης στο ertnews.gr: Δεν υπάρχει τέλειος έρωτας αλλά αληθινός, βαθύς, ουσιαστικός και αμοιβαίος

Πώς και γιατί ερωτευόμαστε; Ποιες είναι οι φάσεις που περνάει μια σχέση και ποιες οι επικίνδυνες στιγμές για να διαλυθεί; Γερνάει τελικά ο Έρωτας και πώς μπορούμε να διατηρήσουμε την ερωτική σπίθα ζωντανή;

Στα παραπάνω ερωτήματα αλλά και σε πολλά άλλα κλήθηκε να απαντήσει ο Καθηγητής Ψυχιατρικής και Ψυχοθεραπείας στο Πανεπιστήμιο Bicocca του Μιλάνο, Δρ Αντώνης Ντακανάλης, ένας κορυφαίος επιστήμονας στον τομέα της ψυχικής υγείας, ο οποίος συγκαταλέγεται ανάμεσα στους 50 καλύτερους επιστήμονες παγκοσμίως, ένας άνθρωπος που έχει συμπληρώσει χιλιάδες συνεδρίες ψυχοθεραπείας με θεραπευόμενους από διάφορα πλαίσια, στις οποίες τα ζητήματα των σχέσεων μονοπωλούν.

Παραχωρώντας λοιπόν, συνέντευξη στη δημοσιογράφο του ertnews.gr, Νικόλ Παπαδοπούλου, ο κ. Ντακανάλης τόνισε χαρακτηριστικά «Η τελειότητα δεν είναι το ζητούμενο στις σχέσεις. Δεν υπάρχει λοιπόν, τέλειος έρωτας. Υπάρχει όμως, αληθινός έρωτας—και αυτός δεν είναι τέλειος, αλλά βαθύς, ουσιαστικός και αμοιβαίος».

Ακολουθεί η συνέντευξη:

Σε μια πρόσφατη συνέντευξη σας στην Αμερική είπατε ότι η ψυχοθεραπεία είναι ίσως μαζί με τον έρωτα και την προσφορά, οι μόνες εμπειρίες, που επεκτείνουν τα όρια του εαυτού μας, φανερώνοντάς μας νέες φωτεινές πτυχές του. Πώς όμως, ένας διακεκριμένος καθηγητής Ψυχιατρικής σαν και εσάς θα όριζε τον έρωτα;

Ο έρωτας είναι βαθιά ριζωμένος στην ύπαρξη μας— γι’ αυτό και πιο εύκολα τον βιώνουμε παρά τον ορίζουμε! Η ανάγκη μας να συνδεθούμε με κάποιον άλλον είναι τόσο σημαντική όσο η ίδια η τροφή! Εξελικτικά ο έρωτας είναι ένα έξυπνο τέχνασμα της φύσης, με επιβράβευση ένα ταίρι και τελικό σκοπό τη διαιώνιση του ανθρωπίνου είδους. Βέβαια, δεν έχει πάντα αίσιο τέλος. Δεν σας κρύβω ότι στις ψυχοθεραπευτικές αίθουσες ο έρωτας πρωταγωνιστεί. Είναι ένας από τους σημαντικούς τομείς της ζωής μας, που όταν υπολείπεται, αρρωσταίνουμε.  Άλλωστε, όλοι έχουμε ακούσει για ανθρώπους που “αρρώστησαν” ή “τρελάθηκαν” από έρωτα.

Τι σημαντικό έχετε μάθει οι επιστήμονες από τη μέχρι τώρα χαρτογράφηση του εγκέφαλου των ερωτευμένων ανθρώπων;

Οι εγκεφαλικές δομές  που ενεργοποιούνται σε όσους είναι ερωτευμένοι, και μάλιστα “τρελά”, είναι ίδιες με αυτές των εθισμένων στην κοκαΐνη! Λειτουργεί λοιπόν ο έρωτας με τον ίδιο τρόπο στον εγκέφαλο, όπως τα ναρκωτικά που εθίζουν διεγείροντας, μέσω ντοπαμίνης, τα επίμαχα κέντρα ανταμοιβής, εκείνες τις δομές δηλαδή που μας κάνουν να νιώθουμε ευχαρίστηση, ενθουσιασμό και απόλαυση! Και οι “ραγισμένες καρδιές”; Δεν είναι παρά “εθισμένοι εγκέφαλοι” που στερήθηκαν αναγκαστικά και ίσως ανεπάντεχα, την “ντόπα” του έρωτά τους! Άλλωστε και η συμπεριφορά των ερωτευμένων και των εθισμένων δεν μοιάζει; Όταν κάποιος ερωτεύεται τρελά συνήθως αλλάζει τις προτεραιότητές του, εστιάζει υπερβολικά και αφιερώνει σχεδόν όλο του τον χρόνο στο αντικείμενο του πόθου του, που όταν δεν το βλέπει, βιώνει συμπτώματα στέρησης, παρόμοια με εκείνα ενός εθισμένου σε ουσίες. Έτσι, κάνει το παν για να πάρει την «δόση» του έρωτά του, που δυστυχώς ουκ ολίγες φορές προκαλεί περισσότερο πόνο πάρα απόλαυση! Η εξάρτηση γίνεται ξεκάθαρη όταν κάποιος επιστρέφει στον ίδιο σύντροφο, ανεξάρτητα από τις συνέπειες, όταν αδυνατεί να τερματίσει μια «τοξική» και επιζήμια σχέση, αρνούμενος να αναγνωρίσει επιβλαβείς συμπεριφορές, όπως τη βία («με χτυπάει, αλλά πιστεύω πως με αγαπά και θα αλλάξει») ή η τη προδοσία («μου λέει ψέματα, με απατά, αλλά δεν μπορώ να τον αφήσω»).

Μιλάμε συχνά για έναν έρωτα  “τυφλό”, έναν έρωτα που «τυφλώνει» την κρίση μας. Ευσταθεί αυτό;

Ο έρωτας επηρεάζει τις εγκεφαλικές περιοχές που εμπλέκονται στη λήψη αποφάσεων. Και αυτό εξηγεί γιατί οι ερωτοχτυπημένοι συχνά δυσκολεύονται να κρίνουν με αντικειμενικότητα, βλέποντας μόνο τα θετικά στοιχεία του συντρόφου τους και αγνοώντας τυχόν ελαττώματα και ελλείψεις. Για να μην παρεξηγηθώ, να διευκρινίσω  ότι έρωτας «τυφλώνει» την κρίση μας, αλλά όχι γενικά, παρά μόνο για τον άνθρωπο με τον οποίο είμαστε ερωτευμένοι. Ένας  μαθηματικός για παράδειγμα δεν χάνει την κρίση του σε ό,τι αφορά τα μαθηματικά, αλλά σε ότι αφορά το άτομο με το οποίο είναι ερωτευμένος. Για αυτό και πολλοί σύμβουλοι γάμου λένε ότι η χειρότερη ώρα για γάμο, είναι όταν οι σύντροφοι είναι τρελά ερωτευμένοι και συστήνουν στα ζευγάρια να δώσουν χρόνο στη σχέση τους.

Άρα, η εξιδανίκευση, είναι παγίδα στον έρωτα;

Σίγουρα! Συνάδελφοι ψυχαναλυτές υποστηρίζουν ότι υποσυνείδητα όλοι μας ψάχνουμε στον ή στην σύντροφό μας τον ιδανικό γονιό που δεν είχαμε ποτέ αλλά θα θέλαμε να έχουμε. Κατά μια έννοια ερωτευόμαστε κάποιον όχι για το μέλλον που ελπίζουμε να χτίσουμε μαζί του αλλά για το παρελθόν που ελπίζουμε να ξαναζήσουμε δίπλα του. Αυτό που εγώ θέλω να κρατήσετε είναι ότι η εξιδανίκευση είναι παγίδα στον Έρωτα, γιατί η ιδέα που έχουμε για ένα άτομο ή καλυτέρα το ιδανικό που έχουμε χτίσει στο μυαλό μας, συχνά διαφέρει από την πραγματικότητα. Αυτή η διαφορά είναι ένας από τους κύριους λόγους που πολλές σχέσεις δεν ευδοκιμούν μακροπρόθεσμα.

Υπάρχουν διαφορές στον τρόπο που τα δύο φύλα βιώνουν τον έρωτα;

Οι άνδρες τείνουν να ερωτεύονται γρηγορότερα και δίνουν δηλαδή μεγαλύτερη σημασία στην οπτική εικόνα, καθώς ενεργοποιούνται περισσότερο οι περιοχές του εγκεφάλου τους που σχετίζονται με την επεξεργασία των οπτικών ερεθισμάτων. Στις γυναίκες ενεργοποιούνται κυρίως οι περιοχές που συνδέονται με το συναίσθημα και την προσοχή, γεγονός που εξηγεί γιατί θυμούνται περισσότερες λεπτομέρειες από την αρχή μιας σχέσης απ’ ό,τι οι άντρες. Αν και η εικόνα παίζει ρόλο και για τις γυναίκες, που θέλουν να τις παρατηρούν οι άνδρες και να τις βρίσκουν όμορφες και ελκυστικές, αυτό δεν αρκεί. Αναζητούν επίσης συναισθηματική ασφάλεια και θέλουν να γνωρίζουν περισσότερα για τα αισθήματα του συντρόφου τους. Με απλά λόγια, οι γυναίκες ερωτεύονται «με τα αυτιά» και οι άνδρες «με τα μάτια». Οι άνδρες όσο και να τους αρέσει να “το παίζουν σκληροί”, είναι ρομαντικοί και βιώνουν έντονα τον πόνο ενός χωρισμού. Μάλιστα έχουν  σύμφωνα με τις έρευνες μεγαλύτερη πιθανότητα να αυτοκτονήσουν μετά το τέλος μιας σχέσης σε σύγκριση με τις γυναίκες.

Είναι ο έρωτας θέμα χημείας;

Όλοι μας έχουμε σκεφτεί τι είναι αυτό που μας ελκύει σε κάποιον. Συχνά λέμε αυθόρμητα ότι «υπάρχει χημεία μεταξύ μας». Σήμερα, η επιστήμη επιβεβαιώνει ότι ο έρωτας είναι όντως θέμα χημείας, καθώς χημικές ουσίες που παράγονται στον οργανισμό μας παίζουν καθοριστικό ρόλο στη δημιουργία των συναισθημάτων, συμπεριλαμβανομένου και του ερωτικού.   Οι περισσότεροι βέβαια από εμάς συγχέουμε τον έρωτα που μπορεί να ενεργοποιηθεί ακαριαία και εμπεριέχει το πάθος και τη σεξουαλική έλξη με την αγάπη! Ωστόσο, αυτές οι έννοιες δεν είναι ταυτόσημες στην καθημερινότητά μας αλλά ούτε και επιστημονικά. Από την άποψη τόσο της συμπεριφοράς όσο και της εγκεφαλικής δραστηριότητας, διακρίνουμε δυο βασικές συναισθηματικές φάσεις – τη “φάση της έλξης” όπου είμαστε ερωτοχτυπημένοι και τη μακροπρόθεσμη, πιο ήρεμη “φάση προσκόλλησης” που μπορεί να ακολουθήσει και χαρακτηρίζεται από το συναισθηματικό δέσιμο που αναπτύσσεται σταδιακά. Τα έντονα συναισθήματα που νιώθουμε για τον/τη σύντροφο μας οφείλονται σε συγκεκριμένες – ανά φάση – νευροχημικές ουσίες.

Στην πρώτη φάση της έλξης, ο εγκέφαλός μας πλημμυρίζει από ντοπαμίνη και σεροτονίνη, νευροχημικές ουσίες που δημιουργούν μια αίσθηση ευφορίας και ενθουσιασμού και ευθύνονται, μεταξύ άλλων, για το γεγονός ότι οι ερωτευμένοι νιώθουν τόσο ενεργητικοί και ενθουσιασμένοι που δυσκολεύονται να φάνε ή να κοιμηθούν, καθώς επίσης και για το ότι το αντικείμενο του πόθου τους είναι διαρκώς στις σκέψεις τους.

Στη φάση της προσκόλλησης εμπλέκονται δυο σημαντικές ορμόνες – ωκυτοκίνη και βαζοπρεσσίνη, οι οποίες δημιουργούν αίσθημα ασφάλειας και στοργής.

Στην πραγματικότητά όλες οι ουσίες που εκκρίνονται στην φάση της έλξης και της προσκόλλησης έχουν ένα ευγενή σκοπό: να δεθούμε με τον σύντροφό μας και να μείνουμε μαζί για πολύ καιρό. Πολλές φορές όμως δενόμαστε με την ανάμνηση!  Έτσι, δεν είναι λίγες οι φορές που βλέπω ζευγάρια να έχουν την ανάγκη να εκφράσουν με παράπονο πόσο αγαπημένοι ήταν στην αρχή που γνωρίστηκαν και ερωτεύθηκαν.  Όσο ωραία κι αν ήταν τότε, οι ερωτικές σχέσεις δεν μπορούν να φοράνε μονίμως τα βαφτιστικά τους. Οι ερωτικές, όπως και γενικότερα οι ανθρώπινες σχέσεις είναι ένας ζωντανός οργανισμός που εξελίσσεται. Εξελισσόμαστε και εμείς μαζί, όπως και οι επιθυμίες και οι ανάγκες μας! Άλλωστε και αυτό που ζητούσατε από ή μπορούσατε να δώσετε στον/στην σύντροφο σας στα 25, δεν είναι το ίδιο με αυτό που ζητάτε από ή μπορείτε να δώσετε στον/στην σύντροφο σας στα 45 ή στα 65.

Ποιο είναι το μήνυμα που θα θέλατε να κρατήσουν οι αναγνώστες του εrtnews.gr;

Θα ήθελα να θυμούνται ότι οι ερωτικές σχέσεις εξελίσσονται και περνάνε από διάφορα στάδια, τα ζευγάρια γνωρίζουν και γιορτάζουν τον έρωτα και αν τα πράγματα εξελιχθούν καλά οδηγούνται σταδιακά στην αγάπη. Ποια η διαφορά τους; Στον έρωτα κυριαρχούν εγωκεντρικά συναισθήματα, θέλεις τον άλλον αποκλειστικά για εσένα, ενώ στην αγάπη συλλογικά, θέλεις το μαζί, σκέφτεσαι με το «εμείς». Στον έρωτα αγαπάς τις ομοιότητες ενώ στην αγάπη αγαπάς τις διαφορές.

Όμως, πολλά ζευγάρια φοβούνται τη μετάβαση από τον έρωτα στην πιο ήρεμη, συντροφική αγάπη, που είναι μια φυσική εξέλιξη σε μια σχέση και είναι διάχυτη η αντίληψη ότι με το χρόνο ο παθιασμένος έρωτας σβήνει.  Ποια η άποψη σας;

Καταρχάς, αυτό δεν ευσταθεί, τουλάχιστον για όλους. Σε μια σχετικά πρόσφατη μελέτη των εγκεφάλων ζευγαριών που ισχυρίζονταν ότι ήταν ερωτευμένα έπειτα από 30 χρόνια γάμου, παρατηρήθηκε ακριβώς η ίδια εγκεφαλική δραστηριότητα που συναντάμε σε φρεσκοερωτευμένους – με τη διαφορά ότι δεν υπήρχε ούτε ζήλεια ούτε εμμονή με τον/τη σύντροφό τους.

Τι πρέπει τότε να κάνουμε για να μοιάσουμε στα ζευγάρια αυτά που λέτε που παραμένουν ερωτευμένα δεκαετίες μετά το πρώτο τους ραντεβού;

Το μυστικό για να ξανανάψουμε ή να διατηρήσουμε τη σπίθα του έρωτα ζωντανή είναι να κάνουμε μαζί με τον/τη σύντροφο μας νέα, συναρπαστικά πράγματα που μας ευχαριστούν, μας συναρπάζουν και μας δένουν. Η καθημερινή επαφή με τους θεραπευόμενους μας πιστοποιεί ότι αυτό που σκοτώνει ολότελα τον έρωτα είναι η ρουτίνα! Όταν ταξιδεύομε σε έναν άγνωστο και για τους δύο προορισμό, όταν παρακολουθούμε μαζί με τον/τη σύντροφο μας μαθήματα για κάτι που αρέσει και στους δύο και γενικότερα όταν κάνουμε κάτι καινούργιο που μας εξιτάρει ο εγκέφαλός μας πλημμυρίζει με ντοπαμίνη, υπενθυμίζοντας στα ζευγάρια πώς ήταν τον πρώτο καιρό που ήταν ερωτοχτυπημένοι. Τα ζευγάρια συχνά παραμελούν τη σεξουαλική επαφή για διάφορους λόγους όπως η ανατροφή των παιδιών, η φροντίδα των ηλικιωμένων γονιών, οι αυξημένες επαγγελματικές δραστηριότητες κτλ. Ωστόσο, η σεξουαλική δραστηριότητα είναι σημαντική, αφού αυξάνει τα επίπεδα ωκυτοκίνης, κάνοντας τα ζευγάρια να επιθυμούν ακόμα περισσότερο το ένα το άλλο. Να κοιμόσαστε αγκαλιά και αφού έχετε επιλύσει τυχόν διαφορές  .  Εξίσου σημαντική είναι  η ανοιχτή επικοινωνία και οποιαδήποτε εκδήλωση ερωτισμού και τρυφερότητας. Αντίθετα με αυτό που πιστεύεται, δεν είναι η σεξουαλική επιθυμία που τροφοδοτεί το ερωτικό συναίσθημα, αλλά τα έκδηλα τρυφερά συναισθήματα που ξυπνούν την επιθυμία για τον άλλον.

Και μια τελευτά ερώτηση, υπάρχει τέλειος έρωτας;

Πολλοί άνθρωποι ψάχνουν τον τέλειο έρωτα, μια ρομαντική φαντασίωση ή επιθυμία που πραγματώνεται μόνο στον κινηματογράφο και συνδέεται με την επιθυμία για αγάπη αιώνια, χωρίς προβλήματα ή απογοητεύσεις. Αυτό δεν υφίσταται. Η τελειότητα εξάλλου δεν είναι το ζητούμενο στις σχέσεις. Αυτό που έχει σημασία είναι να νιώθεις πληρότητα. Δεν υπάρχει λοιπόν, τέλειος έρωτας. Υπάρχει όμως αληθινός έρωτας—και αυτός δεν είναι τέλειος, αλλά βαθύς, ουσιαστικός και αμοιβαίος.

www.ertnews.gr

Διαβάστε περισσότερα… Read More