Παύλος Μάτεσις: Ο θεατρικός συγγραφέας και πεζογράφος που ψυχογραφούσε την νεοελληνική κοινωνία

Ο Παύλος Μάτεσις γεννήθηκε στη Δίβρη Ηλείας, σπούδασε θέατρο στη Δραματική Σχολή Βαχλιώτη, μουσική και ξένες γλώσσες όπως Αγγλικά, Γαλλικά και Ισπανικά. Εργάστηκε ως τραπεζικός υπάλληλος και εγκατέλειψε τη σταδιοδρομία του για να αφοσιωθεί στο θέατρο και τη λογοτεχνία. Η πρώτη του εμφάνιση στο θέατρο ήταν στο ρόλο του Υιού στη «Φαύστα» του Μποστ και του Αϊνστάιν στην κωμωδία «Αρσενικό και παλιά δαντέλα» του Κέσελρινγκ. Ο Μάτεσις δίδαξε υποκριτική το διάστημα 1963-1964 στη σχολή Σταυράκου και διετέλεσε βοηθός – δραματουργός στο Εθνικό θέατρο την περίοδο 1971-1973.

Στα ελληνικά γράμματα κάνει τα πρώτα του βήματα με το μονόπρακτο θεατρικό έργο «Ο σταθμός», που διακρίθηκε στο διαγωνισμού του θιάσου «Δωδέκατη Αυλαία». Το 1967 το θεατρικό έργο του «Η τελετή», ανέβηκε στο Θέατρο Νέας Ιωνίας του Γιώργου Μηχαηλίδη. Ο Μάτεσις έγραψε και σκηνοθέτησε τηλεοπτικά σήριαλ τα οποία προβλήθηκαν από την ΥΕΝΕΔ (1974-1976) και την ΕΡΤ το 1983, όπως το «Κυρία Αρσενία σ’ αγαπώ».

Σημαντικά θεατρικά του έργα Μάτεσι: «Βιοχημεία» (1971, Πειραματικό Θέατρο), «Το φάντασμα του κυρίου Ραμόν Ναβάρο» (1973, Εθνικό Θέατρο), «Η ποδοσφαιρική βραδιά της μεγαλειοτάτης» (1973, Θέατρο Διονύσια), «Μικροαστικό δίκαιο» (1983, Θέατρο τού Πειραιά), «Εξορία» (1983) και «Προς Ελευσίνα» (1995, Εθνικό Θέατρο). Το 1989 ο Δήμος Αθηναίων του απένειμε το Βραβείο Κάρολος Κουν για το έργο «Περιποιητής φυτών» (1989, Εθνικό Θέατρο).

Στην πεζογραφία δημοσιεύει το 1978 την πρώτη του συλλογή διηγημάτων «Διηγήματα» για να ακολουθήσει η νουβέλα «Αφροδίτη» (1988). Ευρύτερα γνωστός έγινε το 1990 με το μυθιστόρημα «Η Μητέρα του Σκύλου», το οποίο μεταφράστηκε σε πολλές ξένες γλώσσες και περιλήφθηκε στη λίστα του αγγλικού εκδοτικού οίκου Quintet Publishing με τα «1001 βιβλία της παγκόσμιας λογοτεχνίας που πρέπει να έχει διαβάσει κάποιος μέχρι το τέλος της ζωής του».

Άλλα συγγραφικά έργα του ήταν το «Ύλη Δάσους» και τα μυθιστορήματα «Ο παλαιός των Ημερών», «Πάντα καλά», «Σκοτεινός οδηγός», «Μύρτος», «Αλδεβαράν» και «Graffito». Σημαντικό ήταν επίσης το μεταφραστικό και στιχουργικό έργο του Παύλου Μάτεσι με μεταφράσεις από κλασσικό και σύγχρονο ρεπερτόριο και περισσότερα από 100 τραγούδια.

Το έργο του συνολικά διατρέχεται από μια οξύτατη κριτική ματιά απέναντι στη μικροαστική νοοτροπία και τη ματαιότητα της ανθρώπινης εμμονής σε σχέση με τον καταναλωτισμό, ενώ απομυθοποιεί συστηματικά σχέσεις εξουσίας και νοοτροπίες, συμπεριφορές και καθιερωμένες αντιλήψεις που χαρακτήριζαν την ελληνική κοινωνία.

Τον Δεκέμβριο του 2010, ο Παύλος Μάτεσις υπέστη εγκεφαλικό επεισόδιο, κατά τη διάρκεια μιας παράστασης στο θέατρο Τέχνης. Έφυγε από τη ζωή στις 20 Ιανουαρίου του 2013 σε ηλικία 80 ετών.

Με αφορμή την επέτειο θανάτου του, δείτε από το Αρχείο της ΕΡΤ δύο εκπομπές αφιερωμένες στον βραβευμένο συγγραφέα, με καλεσμένο τον ίδιο: «Οι Έλληνες» με τη Σοφία Τσιλιγιάννη το 2002 και «Η ζωή είναι αλλού» με την Εύη Κυριακοπούλου το 2007.

ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ – ΠΑΥΛΟΣ ΜΑΤΕΣΙΣ

(video)

Σε αυτό το επεισόδιο της σειράς «ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ» η δημοσιογράφος Σοφία Τσιλιγιάννη συναντά τον λογοτέχνη, θεατρικό συγγραφέα και μεταφραστή σημαντικών έργων Παύλο Μάτεσι. Παρουσιάζονται βιογραφικά του στοιχεία, τα πρώτα βήματα στο χώρο της συγγραφής, τα οποία ξεκίνησαν αργά και έγιναν αιτία να εγκαταλείψει την τραπεζική καριέρα, η διεθνής αναγνώριση και καταξίωση στο εξωτερικό.

Ο Μάτεσις μιλάει για τη διεθνή διάσταση του έργου του, τις εγκωμιαστικές κριτικές για το έργο του στην Ευρώπη και την ανάγκη ανατροπής των στερεοτύπων για την Ελλάδα στο εξωτερικό. Ακολουθεί αναφορά στα θέματα των μυθιστορημάτων του, στα χαρακτηριστικά και το ύφος τους, στα έντονα συναισθήματα, που προκαλεί η γραφή του. Στη συνέχεια, ο λογοτέχνης μιλάει για τις επιρροές του, τη δημιουργική ελευθερία, την ανάγκη του για ανατροπή και υπέρβαση στις πλοκές των βιβλίων του, το ύφος, τη θεματολογία και την υποδοχή τους σε διεθνές επίπεδο, θυμάται πώς ξεκίνησε να γράφει θέατρο και πεζογραφία, και υπογραμμίζει την αρνητική κριτική που γνώρισε στην Ελλάδα για την πεζογραφία του. Μιλάει για τις μεταφράσεις σε μεγάλα έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας και περιγράφει τη σχέση του με το βιβλίο από μικρός, αλλά και έπειτα ως νέος όταν διαβάζοντας Φόκνερ, Κάφκα, Ιονέσκο και Πίντερ συνειδητοποίησε ότι υπάρχει και ένας άλλος τρόπος γραφής.

Ο Μάνεσις μιλάει όμως και για τα βιβλία και τους ήρωές τους, διαβάζει απόσπασμα από το βιβλίο «Σκοτεινός οδηγός», μιλάει για το θέμα του βιβλίου «Η Μητέρα του σκύλου» το πιο πολυδιαβασμένο του, τους χαρακτήρες που ζουν εκεί και τον τρόπο με τον οποίο αυτοί εξελίσσονται. Η εκπομπή περιλαμβάνει πλάνα από την παρουσίαση της μετάφρασης του βιβλίου «Ο παλαιός των Ημερών»,  τον Οκτώβριο του 2002 στη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου Βαρκελώνης και την ομιλία του συγγραφέα εκεί.

Εξηγεί ότι νιώθει περισσότερο θεατρικός συγγραφέας και αναφέρεται στα βραβεία που έχει λάβει στην Ελλάδα και στο εξωτερικό και  παρακολουθούμε πλάνα από πρόβες για το νέο έργο του «Ενοικιάζεται φύλακας Άγγελος» στο Θέατρο Σημείο. Ο ίδιος είναι παρών στις πρόβες και μοιράζεται στην κάμερα τη γνώμη του για το έργο, το θέατρο και το θίασο, ενώ και ο σκηνοθέτης του έργου Νίκος Διαμαντής εξηγεί τη σημασία του έργου και τη συνεργασία με τον ίδιο τον Μάτεσι.

Παράλληλα, ο συγγραφέας, καταθέτει την άποψη του για τον πόνο και τον θάνατο ως απαραίτητα συστατικά της ζωής, για την ευτυχία, τις ανθρώπινες σχέσεις και τη δυσκολία επικοινωνίας στη σύγχρονη εποχή. Εξηγεί τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνεται τη ζήλεια, την πίστη και τη ασέβεια, υπογραμμίζοντας την άποψή του ότι η πατρίδα και η θρησκεία είναι τα μεγαλύτερα εμπόδια για ένα συγγραφέα. Εκφράζει τις μουσικές του προτιμήσεις, το θαυμασμό του για ξένους καλλιτέχνες, την απογοήτευση για τη στασιμότητα της ελληνικής μουσικής. Ιδιαίτερη μνεία γίνεται στην σχέση συγγραφέα και κοινού, στην εξέλιξη της τέχνης και τον τρόπο έκφρασης της από τους ‘Έλληνες δημιουργούς.

Κατά τη διάρκεια της εκπομπής προβάλλονται πλάνα από την Βαρκελώνη και την περιήγηση της δημοσιογράφου και του λογοτέχνη στα ωραιότερα σημεία της.

Αρχισυνταξία-Παρουσίαση: ΣΟΦΙΑ ΤΣΙΛΙΓΙΑΝΝΗ

Σκηνοθεσία: ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΑΚΑΒΙΑΣ

Έτος παραγωγής: 2002

Επιμέλεια Τεκμηρίωσης: Βλάσης Κομνηνός

Η ΖΩΗ ΕΙΝΑΙ ΑΛΛΟΥ – ΠΑΥΛΟΣ ΜΑΤΕΣΙΣ

(video)

Εκπομπή με την Εύη Κυριακοπούλου, που φιλοξενεί προσωπικότητες από τον χώρο του πολιτισμού και επιχειρεί να φωτίσει, μέσα από το διάλογο, πτυχές της ζωής τους, σκέψεις και εμπειρίες τους σε σχέση με το έργο και τη δημιουργία τους. Καλεσμένος στο επεισόδιο αυτό, ο βραβευμένος θεατρικός συγγραφέας, πεζογράφος και μεταφραστής Παύλος Μάτεσις.

Ο Παύλος Μάτεσις αφηγείται σταθμούς της ζωής του και της συγγραφικής του πορείας. Περιγράφει τους λόγους που εγκατέλειψε τη σταδιοδρομία του ως τραπεζικού υπάλληλου για να αφοσιωθεί στο θέατρο και τη λογοτεχνία. Για το μονόπρακτο «Η τελετή» τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Θεάτρου το 1966. Γίνεται λόγος για τις μεταφράσεις των έργων του στο εξωτερικό αλλά και για το δικό του μεταφραστικό έργο.  Έχει μεταφράσει μεταξύ άλλων Σαίξπηρ, Mπεν Tζόνσον, Kρ. Mάρλοου, Φώκνερ, Πίντερ, Mολιέρο, Mπωμαρσαί, Σταντάλ, Iονέσκο καθώς και Αριστοφάνη. Μιλάει για το θέατρο και τις προτιμήσεις του ως προς το δραματουργικό του έργο αλλά και για την γνωριμία του με τον Κάρολο Κουν ο οποίος ενδιαφέρθηκε για τις μεταφράσεις του. Κάνει επίσης, αναφορά στο θεατρικό του έργο «Προς Ελευσίνα» το οποίο ανέβηκε το 1995 στο Εθνικό Θέατρο. Στο χώρο της πεζογραφίας εισέρχεται από το 1991. Αναφέρεται στο γράψιμο και στα κίνητρά του προτάσσοντας τη σημασία της φαντασίας και όχι των προσωπικών βιωμάτων. Μιλάει για το βραβευμένο μυθιστόρημά του «Η μητέρα του σκύλου» και το όνομα της ηρωίδας Ραραού. Εστιάζεται στις ιδιότητες που κατά τη γνώμη του οφείλει να διαθέτει ο συγγραφέας ενώ σχολιάζει το έργο συγγραφέων από το χώρο της παγκόσμιας λογοτεχνίας.

Η συζήτηση επικεντρώνεται, επίσης, στα θέματα των βιβλίων του όπως, τη μοναξιά, την αναζήτηση της ευτυχίας, τις ανθρώπινες σχέσεις. Γίνεται αναφορά, στο μεταφυσικό στοιχείο στο έργο του σχολιάζοντας το πρόσφατα εκδοθέν βιβλίο του «Αλδεβαράν» (2007) τονίζοντας όμως τον ρεαλιστικό χαρακτήρα που το διατρέχει. Με αφορμή το θέμα του βιβλίου, μιλάει για την αξία της αγάπης και της φιλίας στη ζωή. Στη συνέχεια, σχολιάζει τις τιμητικές διακρίσεις του έργου του ενώ καταθέτει την άποψή του για το σύγχρονο θέατρο και τους λόγους που τον εμποδίζουν να ολοκληρώσει τα τελευταία του θεατρικά έργα.

Σκηνοθεσία: Γιώργος Παναγιωτόπουλος

Copyright ΕΡΤ 2007-2008

Επιμέλεια Τεκμηρίωσης: Κωνσταντίνα Τασιοπούλου

Δείτε περισσότερα στο http://archive.ert.gr

www.ertnews.gr

Διαβάστε περισσότερα… Read More