Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων: Iσχυρό αποτύπωμα, πιεσμένοι δείκτες

Η Ετήσια Έκθεση της Εθνικής Αρχής Ανώτατης Εκπαίδευσης για το 2024 σκιαγραφεί τη συνολική εικόνα των ελληνικών πανεπιστημίων σε μια περίοδο έντονων θεσμικών και δημογραφικών μεταβολών. Πίσω από τους συγκεντρωτικούς δείκτες, αναδεικνύεται ένα σύστημα που διατηρεί υψηλή εκπαιδευτική και ερευνητική παραγωγή, αλλά ταυτόχρονα λειτουργεί με εμφανείς ανισορροπίες, κυρίως ως προς τη χρηματοδότηση και τη διαχείριση του φοιτητικού πληθυσμού [3][10].

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων καταγράφεται ως ένα από τα μεγαλύτερα και πιο σύνθετα περιφερειακά ΑΕΙ της χώρας, με σταθερή παρουσία στην έρευνα και διεθνή αναγνωρισιμότητα, αλλά και με πιέσεις που εντείνονται τα τελευταία χρόνια [1][7].

Σταθερά μεγάλο ίδρυμα, με σχεδόν στάσιμο φοιτητικό πληθυσμό

Με βάση τον συνολικό αριθμό εγγεγραμμένων φοιτητών, το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων κατατάσσεται έκτο πανελλαδικά [1]. Κατά το ακαδημαϊκό έτος 2023–2024 οι εγγεγραμμένοι φοιτητές ανήλθαν σε 28.109, παρουσιάζοντας αύξηση μόλις κατά 0,3% σε σχέση με το προηγούμενο έτος, όταν σε εθνικό επίπεδο η πανεπιστημιακή εκπαίδευση κατέγραψε αύξηση 3,6% [2].

Η απόκλιση αυτή, όπως επισημαίνεται στην Έκθεση, αφορά κυρίως τα περιφερειακά ιδρύματα και συνδέεται με την εφαρμογή της Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής, η οποία περιορίζει τη ροή νέων φοιτητών προς τα ΑΕΙ της περιφέρειας [3].

Πρωτοετείς: πρώτη ουσιαστική ανάκαμψη μετά από χρόνια

Παρά τη στασιμότητα στον συνολικό αριθμό φοιτητών, το 2024 καταγράφεται αύξηση κατά 3,4% στον αριθμό των επιτυχόντων (νεοεισερχόμενων) στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων [4]. Πρόκειται για την πρώτη χρονιά ουσιαστικής ανάκαμψης έπειτα από ένα συνεχόμενο διάστημα μείωσης των εισακτέων.

Την ίδια στιγμή, η Έκθεση υπενθυμίζει ότι το προηγούμενο ακαδημαϊκό έτος οι εισακτέοι στο ίδρυμα ήταν κατά 1.122 λιγότεροι από τις προβλεπόμενες θέσεις, στοιχείο που αποτυπώνει τη διαχρονική απόσταση μεταξύ σχεδιασμού και πραγματικής απορρόφησης φοιτητών [4].

Διάρκεια σπουδών: καλύτερα από τον μέσο όρο, αλλά οριακά

Στον δείκτη της έγκαιρης αποφοίτησης, το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων εμφανίζεται σε καλύτερη θέση από τον πανελλαδικό μέσο όρο. Το 28% των πτυχιούχων ολοκληρώνει τις σπουδές του εντός του κανονικού χρόνου «ν», έναντι 23% σε εθνικό επίπεδο [6].

Ωστόσο, ο μέσος χρόνος λήψης πτυχίου κινείται οριακά εντός του πλαισίου «ν+2», κατατάσσοντας το ίδρυμα στα πιο απαιτητικά της χώρας [5][6]. Η ΕΘΑΑΕ υπογραμμίζει ότι οι καθυστερήσεις στην ολοκλήρωση των σπουδών συνδέονται σε μεγάλο βαθμό με κοινωνικοοικονομικούς παράγοντες και την ανάγκη παράλληλης απασχόλησης των φοιτητών [5].

Έρευνα και διεθνής παρουσία

Ιδιαίτερα θετική είναι η εικόνα του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων στον τομέα της έρευνας. Το ίδρυμα εμφανίζεται σε έξι διεθνή συστήματα κατάταξης και κατατάσσεται έκτο μεταξύ των ελληνικών πανεπιστημίων ως προς τις επιστημονικές αναφορές [7][8].

Σύμφωνα με την Έκθεση, τα ελληνικά ΑΕΙ παράγουν περίπου το 85% της επιστημονικής παραγωγής της χώρας, με τα μεγάλα περιφερειακά πανεπιστήμια να διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στη συνολική ερευνητική δραστηριότητα [8].

Χρηματοδότηση: χαμηλή θέση για ένα μεγάλο ίδρυμα

Παρά το μέγεθος και το ερευνητικό του αποτύπωμα, το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων κατατάσσεται χαμηλά στην κατανομή της τακτικής χρηματοδότησης. Για το 2025 λαμβάνει το 5,08% του συντελεστή που αντιστοιχεί στο 70% της επιχορήγησης και το 4,86% του συντελεστή του 30%, καταλαμβάνοντας τη 14η θέση πανελλαδικά [9].

Η ΕΘΑΑΕ επισημαίνει ότι το ισχύον μοντέλο χρηματοδότησης δεν αποτυπώνει επαρκώς το πραγματικό μέγεθος, τη γεωγραφική διασπορά και τις λειτουργικές ανάγκες των ιδρυμάτων, με αποτέλεσμα να διαμορφώνονται χρόνιες ανισορροπίες στο σύστημα ανώτατης εκπαίδευσης [10].

Σε αυτό το πλαίσιο, η εικόνα του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων αποκτά ιδιαίτερο ενδιαφέρον όταν εξεταστεί σε σύγκριση με άλλα πανεπιστήμια αντίστοιχου μεγέθους. Όπως προκύπτει από τα στοιχεία της Έκθεσης ΕΘΑΑΕ, το ίδρυμα εντάσσεται στην κατηγορία των μεγάλων περιφερειακών ΑΕΙ, τα οποία συγκεντρώνουν υψηλό φοιτητικό πληθυσμό και αυξημένες λειτουργικές ανάγκες [2].

Ωστόσο, η χρηματοδοτική αντιμετώπιση των ιδρυμάτων αυτής της κατηγορίας δεν εμφανίζεται ενιαία, καθώς το ισχύον σύστημα κατανομής πόρων δεν αποτυπώνει πάντα αναλογικά ούτε τον όγκο των φοιτητών ούτε τη γεωγραφική διασπορά των σχολών τους [9][10]. Αντίθετα, στους δείκτες έρευνας και διεθνούς παρουσίας, τα μεγάλα περιφερειακά πανεπιστήμια —μεταξύ αυτών και το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων— καταγράφουν συγκρίσιμες επιδόσεις, διατηρώντας σημαντική συμβολή στη συνολική επιστημονική παραγωγή της χώρας [7][8].

Διαγραφές φοιτητών: αριθμοί με ευρύτερες συνέπειες

Το ακαδημαϊκό έτος 2024–2025 οι εγγεγραμμένοι φοιτητές στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων ανέρχονται σε 33.602 [5]. Από αυτούς, 15.096 έχουν υπερβεί τα προβλεπόμενα χρονικά όρια σπουδών, ενώ περίπου 7.800 φοιτητές —ποσοστό 23% του συνόλου— εντάσσονται σε διαδικασία αυτοδίκαιης διαγραφής [5].

Οι εξελίξεις αυτές έχουν προκαλέσει αντιδράσεις στο εσωτερικό του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Διοικητικοί υπάλληλοι έχουν δηλώσει αποχή από τη διαδικασία των διαγραφών, ενώ φοιτητικοί σύλλογοι έχουν προχώρησαν σε κινητοποιήσεις και παρεμβάσεις στις γραμματείες των τμημάτων. Παράλληλα, συλλογικά όργανα τμημάτων έχουν τοποθετηθεί δημόσια, επισημαίνοντας ότι η οριζόντια εφαρμογή των χρονικών ορίων φοίτησης δεν αποφέρει ουσιαστικό εκπαιδευτικό ή λειτουργικό όφελος και ότι οι καθυστερήσεις στην ολοκλήρωση των σπουδών συνδέονται συχνά με κοινωνικοοικονομικούς παράγοντες και αντικειμενικές δυσκολίες. Οι παρεμβάσεις αυτές καταγράφονται ως μέρος ενός ευρύτερου προβληματισμού που αναπτύσσεται εντός της πανεπιστημιακής κοινότητας, χωρίς να αναιρούν το θεσμικό πλαίσιο που προβλέπει την εφαρμογή των διαγραφών.

Η Έκθεση σημειώνει ότι η εφαρμογή οριζόντιων ρυθμίσεων, χωρίς διαφοροποίηση ανάλογα με το προφίλ των φοιτητών και των ιδρυμάτων, ενδέχεται να επηρεάσει τη φυσιογνωμία μεγάλων πανεπιστημίων, χωρίς η Έκθεση να τοποθετείται υπέρ ή κατά των ρυθμίσεων, αλλά εστιάζοντας στις συστημικές τους επιπτώσεις [10].

Συμπέρασμα

Η εικόνα που προκύπτει από την Έκθεση ΕΘΑΑΕ 2024 δείχνει ένα Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων με ισχυρό ακαδημαϊκό και ερευνητικό αποτύπωμα, αλλά με αυξανόμενες πιέσεις σε κρίσιμους θεσμικούς δείκτες. Η χρηματοδότηση, η διαχείριση του φοιτητικού πληθυσμού και η εφαρμογή ενιαίων κανόνων σε ανόμοια ιδρύματα αναδεικνύονται ως κομβικά ζητήματα για τη μελλοντική πορεία ενός από τα σημαντικότερα πανεπιστήμια της περιφέρειας [9][10].

Παραπομπές – Δείκτες (ΕΘΑΑΕ 2024)

[1] Κατάλογος Ιδρυμάτων, σελ. 21
[2] Φοιτητικός πληθυσμός ανά ίδρυμα, σελ. 40–41
[3] Επιτελική Σύνοψη, σελ. 25–26
[4] Συγκριτική παρουσίαση επιτυχόντων και κάλυψης θέσεων, σελ. 14–15
[5] Διάρκεια σπουδών και ενεργοί φοιτητές, σελ. 27–28
[6] Ποσοστά αποφοίτησης και χρόνος λήψης πτυχίου, σελ. 79–82
[7] Διεθνείς κατατάξεις ελληνικών ΑΕΙ, σελ. 74–78
[8] Ερευνητικές δημοσιεύσεις και συμβολή των ΑΕΙ, σελ. 26, 60–61
[9] Κατανομή τακτικής επιχορήγησης, σελ. 132–136
[10] Συμπεράσματα για τη χρηματοδότηση των ΑΕΙ, σελ. 143

www.ertnews.gr

Διαβάστε περισσότερα… Read More