ΠΑΜΑΚ: Τρία ιδρύματα διαφύλαξης της ιστορικής μνήμης του Μικρασιατικού Ελληνισμού παρουσιάστηκαν σε ημερίδα

Τρία ιδρύματα διαφύλαξης της ιστορικής μνήμης του Μικρασιατικού Ελληνισμού, στα οποία διασώζονται αρχειακό υλικό, μουσειακά κειμήλια και σπάνιες συλλογές, που μπορούν να αποτελέσουν βάσεις μελέτης, εργασίας για σπουδαστές και πεδίο επιστημονικού προβληματισμού, το Ιστορικό Αρχείου Προσφυγικού Ελληνισμού, η Εστία Νέας Σμύρνης και το Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών παρουσιάστηκαν σε ημερίδα στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας στην οποία αναδείχθηκαν οι στόχοι και οι προοπτικές της Επώνυμης Έδρας Διδασκαλίας και Έρευνας στις Μικρασιατικές Σπουδές.

Το Ιστορικό Αρχείο Προσφυγικού Ελληνισμού (ΙΑΠΕ) του δήμου Καλαμαριάς αποτελεί τμήμα της Αντιδημαρχίας Ανάδειξης της Προσφυγικής Ταυτότητας της Καλαμαριάς, συνιστά έναν από τους σημαντικότερους φορείς διατήρησης της μνήμης και της ιστορικής τεκμηρίωσης του προσφυγικού Ελληνισμού και η αποστολή του υπερβαίνει την αποκλειστική συγκέντρωση προφορικών μαρτυριών και εκτείνεται σε συστηματική συλλογή, αρχειοθέτηση και μελέτη ποικίλων τεκμηρίων, όπως αρχειακού υλικού, φωτογραφικών συλλογών, εγγράφων, αντικειμένων και άλλων φορέων μνήμης, υπογράμμισε η ιστορικός του ΙΑΠΕ, Μαρία Καζαντζίδου.

Αποτελεί τον μοναδικό δημόσιο φορέα στη Βόρεια Ελλάδα που έχει καταγράψει τα βιώματα των προσφύγων της πρώτης γενιάς, τόνισε η κ. Καζαντζίδου σημειώνοντας ότι οι προφορικές μαρτυρίες αποτελούν έναν από τους σημαντικότερους θησαυρούς της σύγχρονης ιστορικής έρευνας.

Το υλικό δεν αποτελείται μόνο από συνεντεύξεις, αποτελείται από ζωντανές αφηγήσεις, από τις λέξεις, τις σιωπές και τις συγκινήσεις των ανθρώπων που έζησαν την ιστορία από κάτω, από ανθρώπους που συχνά δεν υπήρχαν στα αρχεία, που δεν τους κατέγραψε η επίσημη ιστοριογραφία, αλλά που η προσωπική τους εμπειρία αποτυπώνει καλύτερα από κάθε στατιστικό πίνακα τις μετακινήσεις πληθυσμών, τις διώξεις, την καθημερινή ζωή των κοινοτήτων, τα κοινά τραύματα και τις πολιτισμικές μεταμορφώσεις, επισήμανε. 

Εξηγώντας ότι το φωτογραφικό υλικό του ΙΑΠΕ είναι πλήρως ψηφιοποιημένο και διαθέσιμο μέσω της διαδικτυακής ομάδας του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης, η κ. Καζαντζίδου ανέφερε ότι αυτό καθιστά δυνατή την απομακρυσμένη έρευνα και διευκολύνει την πρόσβαση ερευνητών από όλη την Ελλάδα και το εξωτερικό.

Η νέα Έδρα μπορεί να αποτελέσει σημείο αναφοράς για τη μελέτη του Μικρασιατικού Ελληνισμού και της προσφυγικής εμπειρίας, της μνήμης των κοινοτήτων της διασποράς και της ταυτότητας, είπε και πρόσθεσε ότι μπορούν να αναπτυχθούν κοινά ερευνητικά προγράμματα με το ΙΑΠΕ με έμφαση στη μνήμη, την ταυτότητα και τη συγκρότηση κοινοτήτων. 

Η Εστία Νέας Σμύρνης διαθέτει μία μεγάλη και συνεχώς αναπτυσσόμενη ιστορική βιβλιοθήκη μια συλλογή πλούσια όπως την κληροδότησαν οι πρώτες γενιές Μικρασιατών προσφύγων, επιγόνων Μικρασιατών οικογενειών, με τα ακούσματά τους, τις εμπειρίες τους, τις προσωπικές τους μαρτυρίες και έρευνες γεμάτες λαχτάρα και πόνο για τις αλησμόνητες πατρίδες, την μικρασιατική γη, τον χώρο του Πόντου, την Σμύρνη, την Κωνσταντινούπολη και τόσες άλλες κοιτίδες του Μικρασιατικού Ελληνισμού, τόνισε η Ευαγγελία Τσώλη, βιβλιοθηκονόμος της Εστίας Νέας Σμύρνης.

Στην ιστορική κληρονομιά με μαρτυρίες της Εστίας Νέας Σμύρνης περιλαμβάνεται το χειρόγραφο αρχείο του Συλλόγου Μικρασιατών «Η Ανατολή» με επιστολές, υπηρεσιακές εκθέσεις, αντίγραφα μελετών, άρθρων και διαλέξεων, το οποίο περιήλθε στην κυριότητα της Βιβλιοθήκης το 1950. Το 2012 η Εστία Νέας Σμύρνης εξέδωσε το ευρετήριο του αρχείου, στο οποίο μπορεί κανείς να κάνει φωνητική αναζήτηση σε κύρια ονόματα τοπωνύμια, εκκλησίες, μονές, εκπαιδευτήρια, σύλλογοι, επιτροπές, μνημεία, δημόσια και ιδιωτικά ιδρύματα, πάσης φύσεως, ονόματα εφημερίδων, περιοδικών και συλλόγων, ανέφερε η κ. Τσώλη.

Στη Βιβλιοθήκη της Εστίας Νέας Σμύρνης φυλάσσονται, όπως είπε, και μία σπάνια συλλογή από Καραμανλίδικα (βιβλία στην τουρκική γλώσσα με ελληνικούς χαρακτήρες) για την χρήση των Ελλήνων της Μικράς Ασίας, πλούσια βιβλιογραφία για τη Μικρασιατική εκστρατεία και καταστροφή, σπάνιες εκδόσεις της Σμύρνης και της Κωνσταντινούπολης, βιβλία, περιοδικά και εφημερίδες που εκδόθηκαν πριν τη Μικρασιατική Καταστροφή, φωτογραφίες της Σμύρνης, χάρτες και πίνακες. 

Κάθε προσπάθεια διάσωσης, μελέτης και προβολής της μικρασιατικής κληρονομιάς δεν αποτελεί απλώς μια επιστημονική ιστορική πράξη, αλλά και πράξη μνήμης, ευθύνης και συνέχειας, είπε τονίζοντας ότι η Νέα Έδρα Μικρασιατικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας έρχεται να ενισχύσει αυτόν τον πολύτιμο αγώνα, προσφέροντας ένα σταθερό ακαδημαϊκό έρεισμα σε μια παράδοση που ζητά όχι μόνο να διασωθεί, αλλά να αναπνέει και να εξελίσσεται μέσα από τη γνώση.

Το Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών είναι ο θεματοφύλακας της μνήμης του Μικρασιατικού Ελληνισμού και ο θεμελιωτής της έρευνας σε αυτό το πεδίο, τόνισε ο υποδιευθυντής του, Σταύρος Ανεστίδης εκφράζοντας τη χαρά του που τέθηκαν οι βάσεις για το σήμερα και για το αύριο του Τμήματος του ΠΑΜΑΚ. 

Το Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών που δημιουργήθηκε από τον ελληνιστή Οκτάβ Μερλιέ και τη σύζυγό του, μουσικολόγο – εθνογράφο Μέλπω Μερλιέ ασχολείται από το 1930 με την έρευνα της ιστορίας και του πολιτισμού του Μικρασιατικού ελληνισμού. Πρωταρχικό αντικείμενό του Κέντρου υπήρξε η περισυλλογή της προφορικής παράδοσης και η τεκμηρίωση της παρουσίας του Μικρασιατικού Ελληνισμού σε ολόκληρο το γεωγραφικό εύρος της Μικρασιατικής χερσονήσου.

Έχουν εκδοθεί 22 τόμοι του Δελτίου Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών, περιοδικής επιστημονικής έκδοσης, 55 τίτλοι μονογραφιών από το Κέντρο και σημαντικό τμήμα του Κέντρου είναι το Μουσικό Λαογραφικό Αρχείο του, που είναι ο πυρήνας, στον οποίο έχουν καταγραφεί οι μουσικές παραδόσεις της Μικράς Ασίας και της Ελλάδας, ανέφερε ο κ. Ανεστίδης σημειώνοντας ότι ανοίγει ένα πεδίο για το Τμήμα του ΠΑΜΑΚ με βάση το υλικό και τη γνώση του Κέντρου.

Η Έδρα Μικρασιατικών Σπουδών φέρνει τους νέους πιο κοντά σε έναν κόσμο που κινδυνεύει να χαθεί από τη συλλογική μνήμη

«Η μικρασιατική μνήμη αποτελεί έναν από τους πιο πολύτιμους θησαυρούς του νεότερου ελληνισμού. Η πρώτη γενιά των προσφύγων έφθασε στην Ελλάδα μετά από μία ανείπωτη καταστροφή και παρά τις δυσκολίες ξανάστησε τη ζωή της, η δεύτερη γενιά έζησε τον αγώνα της επιβίωσης με έντονα βιώματα της προσφυγικής της καταγωγής, η τρίτη ενσωματωμένη στο κοινωνικό γίγνεσθαι διατήρησε στοιχεία της καταγωγής της και σήμερα η τέταρτη έχει τις λιγότερες εμπειρίες, μνήμες και γνώσεις και συχνά άγνοια. Αυτό το κενό έρχεται να καλύψει η Έδρα Μικρασιατικών Σπουδών» τόνισε ο πρύτανης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας Στυλιανός Κατρανίδης. 

Η Έδρα Μικρασιατικών Σπουδών θα προσφέρει οργανωμένη και υψηλού επιπέδου διδασκαλία σε φοιτητές αναδεικνύοντας τα ιστορικά πολιτισμικά και καλλιτεχνικά στοιχεία του μικρασιατικού ελληνισμού. Παράλληλα θα ενισχύσει την ιστορική έρευνα με έμφαση στην αξιοποίηση αρχείων, πηγών και τεκμηρίων προσφέροντας στους νέους επιστήμονες τα εργαλεία για πιο βαθιά και τεκμηριωμένη κατανόηση. Με αυτόν τον τρόπο θα φέρει τους νέους μας πιο κοντά σε έναν κόσμο που κινδυνεύει να χαθεί από τη συλλογική μνήμη, επισήμανε ο πρύτανης του ΠΑΜΑΚ.

Ο πρόεδρος του Τμήματος Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών της Σχολής Οικονομικών και Περιφερειακών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, Δημήτριος Κυρκιλής είπε ότι η έδρα των Μικρασιατικών Σπουδών συνιστά μια σημαντική γέφυρα επιστημολογική και επιστημονική για τα γνωστικά αντικείμενα και τις γεωγραφικές περιοχές που μελετά το Τμήμα Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών της Σχολής Οικονομικών και Περιφερειακών Σπουδών, δηλαδή τα Βαλκάνια, την Ανατολική Ευρώπη από τη μια μεριά και τη Μέση Ανατολή από την άλλη.

Το αντικείμενο της Έδρας αφορά ένα μεγάλο εύρος επιστημονικών αντικειμένων, όχι μόνο γύρω από τη γεωπολιτική διάσταση της Μικράς Ασίας, αλλά και τη θρησκευτική, ιστορική, εθνολογική και πολιτιστική διάσταση, συνιστώντας συνεχώς μια πολυδιάστατη επιστημονική προσέγγιση του μικρασιατικού χώρου, ανέφερε υπογραμμίζοντας η Έδρα στοχεύει να αποβεί το κέντρο ενός δικτύου που διασυνδέει φορείς που μελετούν τη Μικρά Ασία.

Η δημιουργία της Έδρας ήταν όραμα της βυζαντινολόγου ιστορικού Ελένης Γλύκατζη-Αρβελέρ και υλοποιήθηκε χάρη σε επιχειρηματίες, μέλη του Συνδέσμου Εξαγωγέων – ΣΕΒΕ, τόνισε ο πρόεδρος του και διευθύνων σύμβουλος της ΔΙΟΠΑΣ ΑΕ, Συμεών Διαμαντίδης.

«Με την έρευνα που θα πραγματοποιηθεί στη νέα Έδρα του Πανεπιστημίου Μακεδονίας θα μπορέσουμε να δούμε τα λάθη μας, να δούμε τον πολιτισμό που μεταφέρθηκε εδώ από εκεί, στο πόσο συνέβαλε αυτός ο πολιτισμός στην ίδρυση του ελληνικού κράτους, να διεισδύσουμε περισσότερο στα γεγονότα που έγιναν τότε για να μπορέσουν οι νέοι να καταλάβουν τι συνέβη, τι συμβαίνει, τι θα συμβεί αν δεν προσέχουμε» είπε ο κ. Διαμαντίδης. 

Η ακαδημαϊκή κοινότητα σε συνεργασία με την επιχειρηματική κοινότητα μπορούν να κάνουν πολλά, τόνισε και πρόσθεσε ότι σε συνάντηση με τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο και με τον Επίσκοπο Σμύρνης, Βαρθολομαίο αναφέρθηκε ότι υπάρχουν πολλά αρχεία, τα οποία μπορούν να διατεθούν στο Πανεπιστήμιο.

Στόχοι της Επώνυμης Έδρας Μικρασιατικών Σπουδών, η ίδρυση της οποίας ανακοινώθηκε πριν από έναν χρόνο και διανύει τον τρίτο μήνα λειτουργίας της είναι η διδασκαλία πάνω στα σημαντικά ζητήματα της ιστορίας του Μικρασιατικού Ελληνισμού, η παροχή ερευνητικού έργου στα ζητήματα αυτά, η συνεργασία με πανεπιστημιακά τμήματα, φορείς, ιδρύματα, τα οποία διατηρούν αρχειακές ψηφίδες της Μικρασιατικής ιστορίας και η παρακίνηση των φοιτητών να έρθουν οι ίδιοι σε επικοινωνία με το διαθέσιμο πρωτογενές υλικό και δευτερογενές υλικό, προκειμένου να προσεγγίσουν ερευνητικά και επιστημονικά τη Μικρασιατική ιστορία, επισήμανε ο κάτοχος της επώνυμης Έδρας Διδασκαλίας και Έρευνας στις Μικρασιατικές Σπουδές, επισκέπτης επίκουρος καθηγητής, Θεοχάρης Αναγνωστόπουλος.

Η έδρα δημιουργήθηκε με χρηματοδότηση των δωρητριών εταιριών-μελών του ΣΕΒΕ, Alumil, Optima bank, Διαμαντής Μασούτης ΑΕ, Μπίκας ΑΕ και ΔΙΟΠΑΣ ΑΕ.

ΠΗΓΗ: ΑΠΕ-ΜΠΕ

www.ertnews.gr

Διαβάστε περισσότερα… Read More