Ο ερευνητής κλινικής νευροεπιστήμης Λάμπρος Μπισδούνης στη “Φωνή της Ελλάδας”

Ο Λάμπρος Μπισδούνης, ερευνητής με καταγωγή από το Αγρίνιο, εξειδικεύεται στην κλινική νευροεπιστήμη, έχοντας σπουδάσει στα πανεπιστήμια της Γλασκόβης, του Άμστερνταμ και της Οξφόρδης. Πρόσφατα ολοκλήρωσε το διδακτορικό του στην Οξφόρδη, εστιάζοντας στον ρόλο του ύπνου και των κιρκαδικών ρυθμών στη διπολική διαταραχή. Αυτή τη στιγμή εργάζεται ως υπεύθυνος ερευνών στους διεθνείς οργανισμούς Wellcome Trust και Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ).

“H διπολική διαταραχή είναι μία χρόνια ψυχιατρική πάθηση η οποία χαρακτηρίζεται από εναλλασσόμενα επεισόδια μανίας και κατάθλιψης,” εξήγησε ο Λάμπρος Μπισδούνης σε συνέντευξη με την Eliana Nunes στην εκπομπή “Η Ελλάδα στο Ηνωμένο Βασίλειο” της Φωνής της Ελλάδας.

“Tα προβλήματα του ύπνου και της αφύπνισης, καθώς και οι κιρκαδικοί ρυθμοί, είναι εξ διαμέτρου αντίθετα ανάλογα με τα διαφορετικά επεισόδια της διαταραχής. Δηλαδή, τα άτομα με διπολική διαταραχή κατά τη διάρκεια της μανίας έχουν υπερβολική ενέργεια και κοιμούνται πολύ λίγο – και αυτό δεν είναι επειδή θέλουν να κοιμηθούν λιγότερο – αλλά επειδή δεν έχουν ανάγκη για ύπνο. Ακριβώς το αντίθετο συμβαίνει σε περιόδους κατάθλιψης.”

Tι σας ώθησε να εστιάσετε σε αυτό το συγκεκριμένο θέμα;

“Ασχολούμαι με τους βιολογικούς ρυθμούς, οι οποίοι έχουν έναν κύκλο που διαρκεί περίπου 24 ώρες. Αυτοί οι ρυθμοί ονομάζονται ‘κιρκαδικοί’ και η διαδικασία του ύπνου και της αφύπνισης είναι η πιο καταφανής διαδικασία αυτών των ρυθμών. Είναι ένας τομέας ερευνάς που έχει εξελιχθεί εξαιρετικά τα τελευταία χρόνια και είναι πολύ περίπλοκος. Δηλαδή, μέχρι πρόσφατα, πιστεύαμε ότι οι άνθρωποι έχουν ένα κεντρικό ρολόι στο σύστημά τους, το οποίο θέτει σε ρυθμούς τη ζωή μας. Βέβαια, τα τελευταία χρόνια ανακαλύψαμε ότι αυτό το ρολόι λειτουργεί περισσότερο σαν ένας βηματοδότης, ο οποίος ρυθμίζει κάθε κύτταρο του οργανισμού μας.  Όπως καταλαβαίνετε, είναι μία απίστευτα περίπλοκη διαδικασία και ένα περίπλοκο σύστημα. Πάντα με ενδιέφερε η θέση του χρόνου και της ρυθμικότητας σε αυτά τα συστήματα, και συγκεκριμένα η θέση τους στη διπολική διαταραχή.”

Ποια είναι τα βασικά ευρήματα της διδακτορικής σας έρευνας;

“Το διδακτορικό μου ασχολείται με το ζήτημα ότι οι νευροεπιστήμες πίστευαν ότι αυτά τα προβλήματα ύπνου και αφύπνισης είναι συμπτώματα της διπολικής διαταραχής, δηλαδή ότι η αιτία αυτών των συμπτωμάτων είναι η διπολική διαταραχή ή οτιδήποτε προκαλεί τη διπολική διαταραχή. Το διδακτορικό μου όμως συγχέει και αμφισβητεί λίγο αυτή την αντίληψη. Προσπαθώ να το δω από μία άλλη οπτική γωνία, όπου τα προβλήματα ύπνου και αφύπνισης είναι μέρος της αιτίας της διπολικής διαταραχής. Προσπαθώ να δω αν αυτά τα προβλήματα υπάρχουν πριν από άλλα προβλήματα της διπολικής διαταραχής και αν, ίσως, μπορούμε να συγκεντρωθούμε σε θεραπείες ύπνου για να βελτιώσουμε όχι μόνο τον ύπνο των ατόμων με διπολική διαταραχή, αλλά και άλλα συμπτώματα της διπολικής διαταραχής.”

 
Ο Λάμπρος Μπισδούνης στην πρόσφατή αποφοίτησή του από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.

Είστε υπεύθυνος έρευνας στον οργανισμό Wellcome Trust εδώ και σχεδόν ένα χρόνο, ο οποίος είναι ένας από τους μεγαλύτερους φιλανθρωπικούς οργανισμούς στον κόσμο με αποστολή τη βελτίωση της υγείας μέσω της επιστημονικής έρευνας. Ποιες είναι οι αρμοδιότητές σας σε αυτόν τον ρόλο;

“Το Wellcome Trust είναι η τρίτη μεγαλύτερη φιλανθρωπική οργάνωση στον κόσμο. Εκτιμάται γύρω στα 50 δισεκατομμύρια ευρώ. Ως υπεύθυνοι ερευνών, εγώ και τα υπόλοιπα άτομα της ομάδας μου έχουμε την αρμοδιότητα να επενδύσουμε 16 δισεκατομμύρια βρετανικές λίρες – περίπου 20 δισεκατομμύρια ευρώ – σε ιατρικές έρευνες μέχρι το 2032. Ένα πολύ μεγάλο μέρος της δουλειάς μας είναι να διαβάζουμε, να ακούμε, να συμμετέχουμε σε έρευνες, να καταλαβαίνουμε ποια είναι τα gaps [κενά] που μπορούμε να χρηματοδοτήσουμε, ώστε να λυθούν και να χτίζουμε αυτά τα επενδυτικά προγράμματα πάνω σε συγκεκριμένα θέματα ερευνών. Συγκεκριμένα, εγώ ασχολούμαι με τις νευροεπιστήμες, την τεχνητή νοημοσύνη και τις περίπλοκες βάσεις δεδομένων.”

Διάβασα για μία νέα θεραπεία για τη σχιζοφρένεια, χρηματοδοτούμενη από έρευνα του Wellcome Trust, η οποία εγκρίθηκε από την FDA πριν από έναν μήνα. Πείτε μας για αυτή τη θεραπεία;

“Ναι, πρέπει να αναφέρεστε στο Cobenfy, το οποίο είναι η πρώτη καινούργια φαρμακολογική προσέγγιση για τη σχιζοφρένεια τα τελευταία 70 χρόνια. Χρηματοδοτήθηκε όντως από το Wellcome Trust, καθώς επενδύσαμε περίπου 12 εκατομμύρια για τις δύο πρώτες φάσεις της ανάπτυξης αυτού του φαρμάκου. Το Cobenfy είναι μία θεραπεία που συνδυάζει δύο φάρμακα, την ξανομελίνη και το χλωριούχο τρόσπιο, τα οποία αρχικά αναπτύχθηκαν για τη θεραπεία του Αλτσχάιμερ. Η ξανομελίνη προέρχεται από την αμερικανική φαρμακευτική εταιρεία Eli Lilly. Γενικά υπήρχε ένα πολύ μεγάλο ενδιαφέρον για να χτίσουμε καινούριες θεραπευτικές προσεγγίσεις για τη σχιζοφρένεια, οι οποίες να έχουν λιγότερες παρενέργειες. Επίσης, θέλαμε και κάτι καινοτόμο, κάτι που δεν είχαμε δει μέχρι στιγμής… Πήρε σχεδόν μία δεκαετία από την αρχή μέχρι το τέλος, και επενδύθηκαν πολλά χρήματα σε αυτό, αλλά είναι πραγματικά κάτι το οποίο μπορεί να αλλάξει τις ζωές πάρα πολλών ατόμων.”

Με ενδιαφέρει πολύ το γεγονός ότι έχετε εργαστεί στη Βουλή των Λόρδων του Ηνωμένου Βασιλείου. Πως ήταν αυτή η εμπειρία;

“Ήταν από τους πιο ενδιαφέροντες μήνες της επαγγελματικής μου πορείας. Κατά τη διάρκεια του διδακτορικού μου, έψαχνα ευκαιρίες να εργαστώ σε θέματα δημόσιας διοίκησης και ερευνητικών επενδύσεων… Μου έκανε μία πρόταση η Βουλή των Λόρδων να δουλέψω μαζί τους για τέσσερις μήνες. Στη Βουλή των Λόρδων, δούλευα με την ομάδα ερευνών, η οποία ουσιαστικά δημοσιεύει άρθρα σχετικά με θέματα πολιτικής σημασίας για το Βρετανικό Κοινοβούλιο. Επίσης, συμβουλεύει τους Λόρδους βουλευτές της Βρετανικής Βουλής για οποιοδήποτε θέμα μπορεί να έρθει στα έδρανα τους.”  

Πείτε μας για ένα θέμα με το οποίο ασχοληθήκατε;

“Το πρώτο θέμα με το οποίο ασχολήθηκα ήταν η γρίπη των πτηνών το 2022. Όταν ξεκίνησα την πρώτη μου εβδομάδα, μου ζητήθηκε να κάνω μία πρόταση στον διευθυντή του τμήματος για ένα θέμα που θα έρθει στη Βουλή για debate σύντομα, και για το οποίο πιστεύω ότι θα πρέπει να γράψουμε ένα άρθρο… Ξαφνικά η κατάσταση βγαίνει εκτός ορίων, και κάπως κατέληξα να είμαι μόνος μου και να δουλεύω πάνω σε αυτό το θέμα. Θυμάμαι ότι κατέθεσα το άρθρο μου τη Δευτέρα, δημοσιεύτηκε την Τετάρτη και το debate έγινε την Πέμπτη. Θυμάμαι ότι συζήταγαν το άρθρο που έγραψα, τα δεδομένα που παρουσίασα, τα recommendations [τις συστάσεις] που έκανα, λέγοντας ότι «το τάδε άρθρο από τις ερευνητικές αρχές της Βουλής των Λόρδων λέει αυτό και αυτό, λέει ότι πρέπει να κάνουμε αυτό, τι πιστεύει η Βουλή γι’ αυτό;». Και ξέρετε, ήταν μια surreal κατάσταση που αναρωτιόμουν τι κάνω, δεν το πιστεύω. Συνειδητοποιείς ότι ο λόγος σου, η δουλειά σου έχει έναν πολύ δυνατό αντίκτυπο.”

Υπάρχει κάποια κρίση υγείας που σας αγγίζει περισσότερο και στην οποία πιστεύετε ότι θα έπρεπε να δοθεί μεγαλύτερη προσοχή;

“Νομίζω ότι γενικότερα η ψυχική υγεία είναι ένα θέμα υγείας που δεν έχει λάβει την προσοχή που της αρμόζει, είτε αυτή είναι ερευνητική, είτε κλινική, είτε αφορά το στίγμα και την κοινωνική αποδοχή. Είναι απίστευτο το πόσο περισσότερη χρηματοδότηση υπάρχει για έρευνες σχετικά με τον καρκίνο σε σχέση με έρευνες για ψυχικές διαταραχές, παρόλο που ένας από τους μεγαλύτερους λόγους θανάτου σε άνδρες ενήλικες ηλικίας 18 έως 45 χρονών είναι οι αυτοκτονίες – το ίδιο ισχύει και για έφηβες κοπέλες. Κλινικά, το ίδιο συμβαίνει. Ο αριθμός ατόμων που εργάζονται ως ψυχίατροι, κλινικοί ψυχολόγοι, θεραπευτές και νοσοκόμοι ψυχικής υγείας είναι πολύ μικρότερος σε σχέση με άλλους τομείς…”

Ποιες είναι οι εντυπώσεις σας σχετικά με τις διαφορές στην ερευνά της ψυχικής υγείας μεταξύ Ελλάδας και Ηνωμένου Βασιλείου;

“Έφυγα από την Ελλάδα όταν ήμουν 18 χρονών και σπούδασα στο εξωτερικό, οπότε έχω καλύτερες γνώσεις για τα ερευνητικά και κλινικά συστήματα στη Βρετανία και την Ολλανδία παρά την Ελλάδα. Βέβαια, αυτό που έχω παρατηρήσει, είτε από φοιτητές μου που έρχονται από την Ελλάδα για να κάνουν το προπτυχιακό τους ή το μεταπτυχιακό τους στην Οξφόρδη, είτε γνωρίζοντας συναδέλφους ερευνητές από την Ελλάδα, είναι ότι υπάρχει τεράστιο ταλέντο στην Ελλάδα. Υπάρχουν απίστευτα μυαλά, τα οποία, αν τους είχαν δοθεί σωστές ευκαιρίες, θα έκαναν πολύ μεγάλες καριέρες στην Ελλάδα…”

Και όσον αφορά την κλινική πρακτική της ψυχικής υγείας στις δυο χώρες;

“Νομίζω ότι στην Ελλάδα η ψυχολογία έχει ένα πολύ μεγάλο κομμάτι στον τομέα της ιδιωτικής υγείας, δηλαδή άτομα ανοίγουν γραφεία και προσφέρουν τις υπηρεσίες τους ως ανεξάρτητοι επαγγελματίες. Ενώ στη Βρετανία το μεγαλύτερο κομμάτι είναι μέσω του δημόσιου συστήματος υγείας, το οποίο έχει τα καλά του και τα κακά του. Από τη μία, είναι διαθέσιμο σε όλους, υπάρχει ένα standardisation [μια τυποποίηση] όσον αφορά τις δεξιότητες που μπορεί να έχεις κανείς και την εκπαίδευσή του ως ψυχολόγος. Αλλά, από την άλλη, υπάρχει και μία υπερ-κλινικοποίηση της ψυχικής υγείας. Δηλαδή, στη Βρετανία πολύ συχνά μιλάμε για διαταραχές και για προβλήματα. Θεωρώ ότι στην Ελλάδα ίσως υπάρχει μία πιο υγιής προσέγγιση, όπου βλέπουμε την ψυχική υγεία ως ρευστή και δεν μιλάμε μόνο για προβλήματα και διαταραχές.”

Μπορείτε να ακούσετε όλη τη συνέντευξη εδώ

Πηγή: Φωνή της Ελλάδας

www.ertnews.gr

Διαβάστε περισσότερα… Read More