Καλλιτεχνικός δ/ντής Αρμενικής Ακαδημίας Θεάτρου: «Το χρέος της ψυχής μου στον πατέρα μου και στους πεσόντες στον πόλεμο των 44 ημερών»

O Βαρντάν Μκρτσιάν θεωρείται ένας από τους πιο ταλαντούχους ηθοποιούς της γενιάς του, με σπουδαίους ρόλους στο ενεργητικό του, κυρίως κλασικού ρεπερτορίου. Προέρχεται από μία καλλιτεχνική οικογένεια, αφού είναι γιος του σπουδαίου Αρμένιου καλλιτέχνη Βάνικ Μκρτσιάν.

Με αφορμή τη θλιβερή επέτειο μνήμης από τη Γενοκτονία των Αρμενίων αλλά και τις πρόσφατες γεωπολιτικές εξελίξεις στην περιοχή Ναγκόρνο Καραμπάχ (Αρτσάχ για τους Αρμενίους), ο Θωμάς Σίδερης συζητά με τον Βαρντάν Μκρτσιάν (Vardan Mkrtchyan), καλλιτεχνικό διευθυντή της Κρατικής Ακαδημίας Θεάτρου Γκαμπριέλ Σουντουκιάν (Gabriel Sundukyan State Academic Theatre), στο Γερεβάν, για τη σημερινή πολιτισμική ταυτότητα της Αρμενίας μέσα από την οπτική του θεάτρου.

| Συνέντευξη στον Θωμά Σίδερη |

Η Κρατική Ακαδημία Θεάτρου είναι το παλαιότερο σύγχρονο θέατρο στην Αρμενία. Σπουδαίου ηθοποιοί όπως οι Vardan Ajemian, Valentin Podpomogov, Vahram Papazian, Hrachia Ghaplanyan και άλλοι ανέβασαν στις σκηνές του σπουδαίου έργα της ευρωπαϊκής, αμερικανικής αλλά και ρωσικής δραματουργίας. Ο Γκαμπριέλ Σουντουκιάν θεωρείται ο «πατέρας» του ρεαλιστικού δράματος στην Αρμενία.

Πώς όμως η Αρμενία μπορεί να μπει σήμερα στον παγκόσμιο πολιτιστικό χάρτη, και, ειδικά, μια χώρα πληγωμένη από τον πόλεμο αλλά και από τις δραματικές εξελίξεις στο Ναγκόρνο Καραμπάχ; Το διεθνές θεατρικό φεστιβάλ στο Γερεβάν άνοιξε μόλις τα φτερά του, η π΄ρωτη διοργάνωση στέφθηκε με απόλυτη επιτυχία, αλλά ο καλλιτεχνικός διευθυντής της Κρατικής Ακαδημίας Θεάτρου ήδη έχει βάλει τον πήχη πολύ ψηλά.

Πώς είναι η θεατρική πραγματικότητα σήμερα στο Γερεβάν;

Η ερώτηση είναι πολύ περιεκτική, μπορεί να φαίνεται απλή, αλλά είναι και πολύ περίπλοκη. Μιλάμε για μια πόλη με πληθυσμό λίγο περισσότερο από ένα εκατομμύριο ανθρώπους. Και όπου υπάρχουν περίπου δεκαεπτά κρατικά θέατρα. Υπάρχουν πολύ λίγα θέατρα όπου η είσοδος είναι ελεύθερη.

Αναμφίβολα, εδώ συχνά γίνονται ενδιαφέρουσες εκδηλώσεις, ωστόσο, από συστημικής άποψης, νομίζω ότι το σημερινό Αρμενικό θέατρο έχει μια εξαιρετική ευκαιρία να αναπτυχθεί με ταχύτερους ρυθμούς και γιατί όχι να γίνει μια νέα πλατφόρμα για την εκπροσώπηση της Αρμενίας (στο εξωτερικό), εάν σαφώς μπορεί να αντιμετωπίσει σημαντικές δυσκολίες, καταρχήν εσωτερικού χαρακτήρα. Φυσικά, αυτό που είπα έχει ένα πιο φιλόδοξο πλαίσιο, και σε τοπικό επίπεδο τα θέατρα είναι αρκετά δραστήρια. Και ο Αρμενικός λαός είναι πολύ συνδεδεμένος με το θέατρο και την τέχνη του θεάτρου. Όσον αφορά στην οργάνωση και τη διοίκηση, πιστεύω ότι θα υπάρξουν σημαντικές αλλαγές για να δημιουργήσουμε ένα καλύτερο μέλλον.

Διευθύνετε τα τελευταία χρόνια την Κρατική Ακαδημία Θεάτρου. Ποια είναι η ιστορία της και εάν η ιστορία αυτή αποτελεί κατά κάποιο τρόπο «ειδικό φορτίο» για εσάς;

Πρόκειται για ένα θέατρο που τη δεκαετία του 1920 συγκέντρωσε και συσπείρωσε όλο το Αρμένικο θεατρικό δυναμικό και δημιούργησε το πρώτο κρατικό θέατρο. Αυτό το θέατρο έχει πραγματικά γράψει μια πλούσια και ενδιαφέρουσα ιστορία, και μπορεί να ειπωθεί με βεβαιότητα ότι από την ίδρυσή του υπήρξε ένα ανταγωνιστικό θέατρο σε κάθε θεατρική σκηνή, δίπλα στα πιο διάσημα θέατρα στον κόσμο.

Από αυτό το θέατρο προέρχονται και οι θεατρικοί μου δάσκαλοι. Και σήμερα διοικώντας το, σας διαβεβαιώνω, ότι καθημερινά νιώθω ένα εσωτερικό χρέος απέναντι σε όλους εκείνους τους ανθρώπους που έχουν εξαντλήσει όλες τις επαγγελματικές τους δυνατότητες σε αυτό το θέατρο και χάρη στους οποίους το θέατρο έχει τη φήμη που έχει σήμερα. Ωστόσο, σε ό,τι αφορά τη διοίκηση του θεάτρου έχω μία αρχή: Δεν μπορεί κανείς να είναι ικανοποιημένος με ιστορικά επιτεύγματα, αλλά, γνωρίζοντας την ιστορία, να προχωρά με μεγάλα όνειρα και σχέδια και, κυρίως, να στρέφει το βλέμμα του στο βλέμμα του προοδευτικού κόσμου, χωρίς ποτέ να σταματά την καθημερινή σκληρή, αλλά και ευχάριστη δουλειά.

Ποιο είναι το ρεπερτόριο του Εθνικού Θεάτρου της Αρμενίας; Επιλέγετε έργα από το παγκόσμιο ρεπερτόριο ή έργα σύγχρονα;

Οι παραστάσεις μας καλύπτουν όλο το φάσμα της καλλιτεχνικής δημιουργίας. Όπως ανέφερα ήδη, ο πληθυσμός της πόλης μας δεν είναι τόσο μεγάλος, επομένως, δεν έχουμε την πολυτέλεια να έχουμε περιορισμούς στην επιλογή των παραστάσεων και του προγράμματος. Το κοινό μας εκπροσωπεί όλα τα κοινωνικά στρώματα και το γεγονός αυτό πολύ συχνά είμαστε σε θέση να το χρησιμοποιήσουμε με τον σωστό τρόπο, τη σωστή στιγμή. Υλοποιούμε πρωτότυπα προγράμματα ανάπτυξης του κοινού και μία από τις βασικές κατευθύνσεις της πολιτικής μας είναι να είναι το θέατρο πάντα στο επίκεντρο. Στοχεύουμε επίσης να προσελκύσουμε το κοινό που δεν γνωρίζει την Αρμενική γλώσσα, αν και υπάρχει ακόμη πολλή δουλειά που πρέπει να γίνει προς αυτή την κατεύθυνση.

Πόσο δύσκολο ή πόσο εύκολο είναι για έναν ηθοποιό να εκτελεί ταυτόχρονα διοικητικά καθήκοντα;

Ομολογουμένως, δεν συμμετέχω ως ηθοποιός στο Εθνικό Θέατρο Αρμενίας. Έχω καλλιτεχνική δραστηριότητα μόνο σε ξεχωριστά θεατρικά σχέδια, μερικές φορές εκτός Αρμενίας. Στην πραγματικότητα είναι πολύ διαφορετικοί κόσμοι, αλλά συμπληρώνουν επίσης πολλά πράγματα μέσα μου, όπως μερικές φορές να παίζω θεατρικά έργα ή να ασχολούμαι με θεωρητικά θέματα. Προσπαθώ πάντα να βλέπω το θέατρο από διαφορετικές πλευρές, να το νιώθω από διαφορετικές οπτικές γωνίες και πιστέψτε με, λειτουργεί. Ο κόσμος του θεάτρου είναι απέραντος και υπάρχει κάτι καινούργιο να ανακαλύπτεις κάθε μέρα. Δεν γίνομαι άκαμπτος σε κανένα σημείο και αυτό είναι για μένα το ζωντανό θέατρο.

Προέρχεστε από θεατρική οικογένεια. Ο πατέρας σας, Βανίκ Μκρτσιάν, ήταν σπουδαίος ηθοποιός, ένας από τους σημαντικότερους ηθοποιούς στην Αρμενία. Πόσο σας επηρέασε αυτό στην ενασχόλησή σας με το θέατρο;

Η επίδραση είναι οφθαλμοφανής. Το πρώτο είναι η ατμόσφαιρα, το περιβάλλον με το οποίο είσαι διαρκώς σε επαφή. Αλλά αναμφίβολα υπάρχει κάτι που οι άνθρωποι αποκαλούν με διαφορετικά ονόματα, κάτι που προέρχεται από το εσωτερικό του ατόμου και νιώθει πολύ καθαρά, ξέρει ότι είναι δικό του, του αρέσει και έχει κάτι να πει σε αυτόν τον κλάδο, έχει ικανότητες. Ο πατέρας μου, ο Βάνικ Μκρτσιάν, είναι ο πρώτος μου δάσκαλος, που μου έμαθε τα περισσότερα, θα έλεγα, τα σημεία καμπής, τα οποία απέκτησε με μεγάλη εμπειρία ζωής. Η ζωή που έζησε μας έχει κάνει πλουσιότερους και ολοκληρωμένους ανθρώπους.

Ο πόλεμος και η σύγκρουση στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, η απώλεια στρατιωτών και πολιτών, επηρέασαν τη δραματουργία;

Τα προηγούμενα χρόνια βιώσαμε την πιο οδυνηρή και μεγάλη τραγωδία. Και φυσικά ορισμένοι θεατρικοί συγγραφείς δεν μπορούν να αποφύγουν τον εθνικό μας πόνο – αυτό που συνέβη στο Αρτσάχ, στο Ναγκόρνο Καραμπάχ. Υπάρχουν συγκεκριμένες περιπτώσεις, καταστάσεις που είναι απλώς τρομακτικές. Η πληγή όχι μόνο είναι νωπή, αλλά θα έλεγα ότι θα γιατρευτεί μόνο με την αποκατάσταση της πραγματικής δικαιοσύνης, της ιστορικής δικαιοσύνης. Μιλάω για την αλήθεια που δεν αλλάζει με το πετρέλαιο, το χαβιάρι και το χρήμα. Αυτή είναι η ισχυρότερη δύναμη, αλήθεια και δικαιοσύνη, πανανθρώπινες αξίες και συνάμα πάνω από τα ανθρώπινα.

Μιλήστε μας για το θεατρικό φεστιβάλ που διοργανώνετε στο Γερεβάν. Ποιοι είναι οι στόχοι του και ποιο το αποτύπωμά του;

Στην πραγματικότητα, το Αρμενικό επαγγελματικό θέατρο, από την ίδρυσή του αποτελεί μία ισχυρή πολιτιστική δύναμη. Σήμερα έχουμε πλούσια ιστορική κληρονομιά, μνήμη και επαρκή δύναμη για να διεθνοποιήσουμε αυτό που συμβαίνει σήμερα στο θέατρο στην Αρμενία και να δώσουμε νέα πνοή στη σύγχρονη πολιτιστική μας πραγματικότητα. Να σημειώσω επίσης ότι έχουμε καλές υποδομές, οι οποίες βελτιώνονται κάθε χρόνο. Με άλλα λόγια, είμαστε σε πλούσιο ιστορικό έδαφος και αντιμετωπίζουμε τον κόσμο όχι με την πλάτη μας, αλλά τον κοιτάμε στα μάτια και βλέπουμε μπροστά και δεν φοβόμαστε τις καινοτομίες και συνειδητοποιούμε ότι ανακαλύπτοντας νέα πελάγη και αποκτώντας νέους τρόπους σκέψης μπορούμε μόνο να γίνουμε πλουσιότεροι. Επίσης, δεν φοβόμαστε να μοιραστούμε ό,τι έχουμε, να το δοκιμάσουμε, γιατί μόνο έτσι μπορούμε να πετύχουμε βαθύτερη σκέψη.

Υπάρχουν καλά και καθιερωμένα Θεατρικά Φεστιβάλ στην Αρμενία. Η διαφορά μας είναι ότι εμείς βάζουμε ως ισχυρό πλαίσιο το κρατικό θέατρο. Θεσμικά αυτό είναι διαφορετικό και εκτός από εκπαιδευτικές και άλλες συνιστώσες έχει επίσης πολυεπίπεδους μακροπρόθεσμους στόχους με όλες τις δομές με τις οποίες συνεργαζόμαστε. Ο στόχος μας είναι αγνός. Αυτό είναι αναμφισβήτητο και, πιθανόν, για αυτό τον πρώτο χρόνο η πρόσκληση μας έγινε αποδεκτή από παγκοσμίου φήμης θέατρα, για παράδειγμα από τη Γαλλία, τη Ρωσία, την Πολωνία, τη Γεωργία, τις Ηνωμένες Πολιτείες, ενώ συνεργαστήκαμε και με αρμενικές θεατρικές σκηνές (Theater of Europe ODEON, Γαλλία, Alexandrinsky Theater /St. Petersburg, Ρωσία, Alexandrovsky Theater. Aleksandr Węgierki Drama Theatre, Białystok, Πολωνία, Lit Moon Theater, Σάντα Μπάρμπαρα, ΗΠΑ κλπ).

Στο Διεθνές Φεστιβάλ Θεάτρου του Γερεβάν η αυλαία άνοιξε με μια παιδική παράσταση και το κοινό μας ήταν τα Αρμενόπουλα μας που εκτοπίστηκαν βίαια από το Ναγκόρνο Καραμπάχ. Και κατά τη διάρκεια της πανηγυρικής τελετής λήξης του Φεστιβάλ, κατασκευάσαμε ένα πλοίο από Αρμενική πέτρα «τούφ» (tuff) και ξεκινήσαμε ένα μεγάλο ταξίδι προς τις «θεατρικές προβλήτες» του κόσμου (σ.σ. η Αρμενική πέτρα τουφ ήταν η πέτρα με την οποία κατασκευάστηκαν τα πάντα στη χώρα, από αγροτικά κτίρια έως πνευματικά κτίρια και κάστρα). Αμέσως μετά το Φεστιβάλ, έλαβα πρόσκληση να συμμετάσχω σε μια συνάντηση της Ένωσης Ευρωπαϊκών Φεστιβάλ στο Σεράγεβο, όπου υποβάλαμε αίτηση για ένταξη στην Ένωση, και είμαι στην ευχάριστη θέση να ανακοινώσω ότι το αίτημά μας έγινε δεκτό. Έτσι, το Διεθνές Φεστιβάλ Θεάτρου του Γερεβάν γίνεται μέλος της μεγάλης οικογένειας των Ευρωπαϊκών Φεστιβάλ. Όλα αυτά μάλιστα από την πρώτη χρονιά.

Να σημειώσω ότι έχουμε την υποστήριξη του Υπουργείο Παιδείας, Επιστήμης, Πολιτισμού και Αθλητισμού της Αρμενίας, του δήμου της πόλης Γερεβάν, του Γαλλικού Ινστιτούτου και της Πρεσβείας της Γαλλίας, καθώς και τη δημιουργική υποστήριξη της πιο πολυτελούς Αρμενικής οινοποιίας με την επωνυμία «Armenia Wine». Και όλα είναι μπροστά μας. Φιλοδοξούμε να φέρουμε τα καλύτερα θέατρα του κόσμου στο Γερεβάν και μέσω της θεατρικής τέχνης θα κάνουμε τη ζωή μας ακόμη καλύτερη.

Ποιον ρόλο σας αγαπήσατε περισσότερο στη θεατρική σας πορεία; Προτιμάτε το δράμα ή την κωμωδία;

Νομίζω ότι ένας δημιουργικός άνθρωπος δεν πρέπει να χτίζει τη βιογραφία του «σκόπιμα». Τα πάντα πρέπει να δημιουργηθούν φυσικά, αυτή είναι η ομορφιά. Υπό αυτή την έννοια, είμαι ολοκληρωμένος άνθρωπος, επειδή δεν ζήτησα ποτέ από κανέναν ρόλο, αντίθετα έπαιξα ή μάλλον προσπάθησα να προσεγγίσω τα αριστουργήματα της παγκόσμιας δραματουργίας, όπως τον Άμλετ του Σαίξπηρ ή τον Θείο Βάνια του Τσέχωφ.

Υπάρχουν κάποιοι ρόλοι που ονειρεύεστε στην καριέρα σας;

Δεν ανακοινώνω αυτό που ονειρεύομαι ή σκέφτομαι μέχρι να είμαι έτοιμος για αυτό. Θα προσπαθήσω όμως να απαντήσω όμως στην ερώτησή σας ως εξής: Λίγα λεπτά πριν από τον θάνατό του, ο πατέρας μου διάβαζε στην τηλεόραση τα ονόματα των αγοριών που πέθαναν στο Αρτσάχ εκείνη την ημέρα. Δεν άντεξε η καρδιά του. Αγαπούσε τους νέους σε όλη του τη ζωή, τους έσπρωχνε πάντα μπροστά, τους βοηθούσε…και ξαφνικά…δεν είναι εύκολο να φανταστεί κανείς, αλλά βίωσε μια μεγάλη συναισθηματική τραγωδία στα τελευταία δευτερόλεπτα της ζωής του. Πρόκειται για μια μεμονωμένη τραγωδία στο πλαίσιο μιας ιστορικής τραγωδίας. Όλα αυτά όμως πρέπει να τα ξεπεράσουμε. Το κλειδί σε αυτό, κατά τη γνώμη μου, είναι ο «Αρμενικός Μεσαίωνας», που είναι μια παγκόσμια ανθρώπινη αξία και το όνειρο μιας πρωτότυπης ερμηνείας ως χρέος της ψυχής μου στη μνήμη του πατέρα μου των πεσόντων Αρμενίων στον πόλεμο των 44 ημερών.

www.ertnews.gr

Διαβάστε περισσότερα… Read More