ΕΡΤ Αρχείο: Αφιέρωμα στον Άρη Αλεξάνδρου, 44 χρόνια από τον θάνατό του

Ο Άρης Αλεξάνδρου (Αριστοτέλης Βασιλειάδης) γεννήθηκε στη Ρωσία, στο Λένινγκραντ (Αγία Πετρούπολη), το 1922. Η οικογένειά του έρχεται στην Ελλάδα το 1928, αρχικά στη Θεσσαλονίκη και έπειτα στην Αθήνα. Ξεκινάει σπουδές στην ΑΣΟΕΕ, τις οποίες εγκατέλειψε για να ασχοληθεί με τη μετάφραση χρησιμοποιώντας το ψευδώνυμο Άρης Αλεξάνδρου.

Ο Αλεξάνδρου κατά την περίοδο της δικτατορίας Μεταξά εντάχθηκε στην αριστερά και το 1941 στο ΕΑΜ από το οποίο θα αποχωρήσει το 1942. Διώχθηκε και συνελήφθη μετά τα Δεκεμβριανά από τις βρετανικές δυνάμεις και οδηγήθηκε στο στρατόπεδο της Ελ Ντάμπα στη Λιβύη μαζί με άλλους πολιτικούς κρατούμενους. Κατά τη διάρκεια του εμφυλίου εξορίστηκε στο Μούδρο της Λήμνου και έπειτα στη Μακρόνησο μέχρι το 1949, αλλά και στον Άη Στράτη μέχρι το 1951. Από το 1953 και μέχρι το 1958 φυλακίστηκε ως καταδικασμένος ανυπόταχτος στράτευσης και δηλωμένος κομουνιστής. Το 1967 μετά το πραξικόπημα των συνταγματαρχών έφυγε για το Παρίσι μαζί με τη σύζυγό του Καίτη Δρόσου. Ο Αλεξάνδρου ασχολήθηκε με την ποίηση, οι συλλογές του «Ακόμη ετούτη η άνοιξη» 91946) «Άγονος γραμμή» (1952) και «Ευθύτης οδών» (1959) είναι χαρακτηριστικές της γενιάς των ποιητών που έζησαν τον εμφύλιο πόλεμο.

Οι μεταφράσεις κλασσικών και νεότερων λογοτεχνικών έργων από Ρωσία, ΗΠΑ, Βρετανία και Γαλλία αποτελούν σημαντικό κομμάτι της προσφοράς του στα γράμματα, μαζί με θεωρητικά κείμενα, σενάρια και θεατρικά έργα που έγραψε. Το μοναδικό μυθιστόρημα του Αλεξάνδρου, «Το κιβώτιο» (1975), ένα βαθύτατα καφκικό και καταγγελτικό απέναντι σε κάθε εξουσία έργο, μία αλληγορία  για τον εμφύλιο πόλεμο, είναι και το έργο για το οποίο έγινε περισσότερο γνωστός ο συγγραφέας, μιας και θεωρείται ένα από τα σπάνια αριστουργήματα του ελληνικού μοντερνισμού. Το 1978, στις 2 Ιουλίου, ο Άρης Αλεξάνδρου αφήνει την τελευταία του πνοή στο Παρίσι.

Το Αρχείο της ΕΡΤ με αφορμή την επέτειο 44 ετών από το θάνατό του σημαντικού Έλληνα λογοτέχνη και αντιστασιακού παρουσιάζει την εκπομπή:

Η ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΑ ΕΝΟΣ ΠΟΙΗΜΑΤΟΣ

ΑΡΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ

(video)

Το συγκεκριμένο επεισόδιο της σειράς Η ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΑ ΕΝΟΣ ΠΟΙΗΜΑΤΟΣ, παραγωγής 1989 και σε σκηνοθεσία Αντώνη Κόκκινου και Γιάννη Σολδάτου, είναι αφιερωμένο στον σημαντικό Έλληνα αντιστασιακό, ποιητή, πεζογράφο και μεταφραστή, Άρη Αλεξάνδρου. Η εκπομπή παρουσιάζει σημαντικά δείγματα της ποίησης του Αλεξάνδρου από τα «Ανεπίδοτα γράμματα» και τα «Μεσούρανα του Αυγούστου» σε μελοποίηση του Μιχάλη Γρηγορίου και με ερμηνευτές τη Σαβίνα Γιαννάτου, την Αφροδίτη Μάνου και τον Σάκη Μπουλά. Για τον ποιητή και το έργο μιλούν ο συνθέτης Μιχάλης Γρηγορίου, ο σκηνοθέτης Νίκος Κούνδουρος και ο ποιητής Τίτος Πατρίκιος.

Ο Νίκος Κούνδουρος θυμάται τον Αλεξάνδρου στην εξορία στην Μακρόνησο, μιλάει για εκείνον και την οικογένειά του, τις δυσκολίες που αντιμετώπιζαν από τότε που εγκαταστάθηκαν στην Ελλάδα,  όταν το 1944 βρέθηκε αιχμάλωτος των Άγγλων και έπειτα πάλι στη Μακρόνησο το 1949-1950, ενώ περιγράφει τότε που ο ίδιος έψαχνε την μητέρα του Αλεξάνδρου για να μην καταφέρει ποτέ να της παραδώσει τα γράμματα του γιου της  στο Δουργούτι στις προσφυγικές συνοικίες.

Ο Μιχάλης Γρηγορίου μιλάει για τα «Ανεπίδοτα γράμματα» (1976) την ιστορία του δίσκου, τα τραγούδια, την ενορχήστρωση και τη συνεργασία με την Μάνου και τον Μπουλά. Θυμάται ότι το μουσικό έργο προκάλεσε επιφυλάξεις από τους ανθρώπους του μουσικού χώρου και θεωρήθηκε η ποίηση του Αλεξάνδρου ως ρεφορμιστικό πολιτικό έργο. Μιλάει επίσης για τον «Μεσούρανα του Αυγούστου» (1982) βασισμένο σε ερωτικά ποιήματα του Αλεξάνδρου και την εμπρεσιονιστική προσέγγιση στη μελοποίησή τους.

Ο Τίτος Πατρίκιος μιλάει για τη ζωή του Άρη Αλεξάνδρου, την τραγικότητα της ζωής του, τον τρόπο με τον οποίο εκείνος είχε υπομείνει όλα όσα του συνέβησαν. Για το έργο του υπογραμμίζει τη σημασία της ποίησης του ως περιγραφή αλλά και εσωτερική βίωση μιας επανάστασης, που άνοιξε το δρόμο σε πολλούς ποιητές. Αναφέρεται επίσης στην «Άγονο γραμμή» το πρώτο βιβλίο του Αλεξάνδρου και διαβάζει στίχους του, οι οποίοι θεωρεί ότι καταρρίπτουν την αντίληψη ότι ανήκε στους λεγόμενους “ποιητές της ήττας”. Τέλος υπογραμμίζει ότι στην Ελλάδα δεν έχει εκτιμηθεί και δεν έχει μελετηθεί και αναδειχθεί η πορεία του Αλεξάνδρου και όλων εκείνων που επηρέασαν και συμπορεύθηκαν με εκείνον, η συνεισφορά του Γιάννη Ρίτσου και η διακριτικές αναφορές από τον ίδιο τον Αλεξάνδρου στα πρόσωπα και στις καταστάσεις αυτές.

Σκηνοθεσία: ΑΝΤΩΝΗΣ ΚΟΚΚΙΝΟΣ και ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΟΛΔΑΤΟΣ

Πρώτη τηλεοπτική προβολή: 23 Φεβρουαρίου 1989

Δείτε περισσότερα στο http://archive.ert.gr

www.ertnews.gr

Διαβάστε περισσότερα… Read More