«Εκεί που φωλεύει η κακομοιριά» – Οι προσφυγικοί συνοικισμοί στην Αθήνα το 1928
Την κατάσταση των προσφυγικών συνοικισμών καταγράφει ο Τύπος του 1928 και μάλιστα με μελανά χρώματα. Με τίτλο «Εκεί που φωλεύει η κακομοιριά» και υπότιτλο «Ένας περίπατος είς τους συνοικισμούς μας Βύρων – Ν. Ιωνία – Κοκκινιά, κτλ» η εφημερίδα ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ της 29ης Ιουλίου 1928, κάνει τη σχετική καταγραφή σε μερικούς μόνο από τους συνοικισμούς και υπόσχεται συνέχεια στο οδοιπορικό της. Στο ίδιο πρωτοσέλιδο με τίτλο «Οι πρόσφυγες αυτοαποκαθιστούμενοι», υπάρχει και φωτογραφικό υλικό από κατασκευή προσφυγικών σπιτιών. Σας μεταφέρουμε το δημοσίευμα με τη φρασεολογία και τους συντακτικούς – ορθογραφικούς κανόνες της εποχής του. Ενδιαμέσως του κειμένου προσθέσαμε δημοσιεύματα και άλλων εφημερίδων από άλλες ημερομηνίες για να δείξουμε τη μακρά περίοδο που πέρασαν κάτω από δύσκολες συνθήκες οι πρόσφυγες μέχρι να ορθοποδήσουν.
Φωτο από παρουσίαση της αναμνηστικής σειράς γραμματοσήμων με θέμα τη δημιουργία των τεσσάρων πρώτων, μετά το 1922, αστικών προσφυγικών συνοικισμών της χώρας (ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ/EUROKINISSI)
«Εις τον Βύρωνα
Κάτοικοι του συνοικισμού Βύρωνος, όπως υπογράφονται, μας εκφράζουν σοβαρά παράπονα δια τον πλημμελήν τρόπον καταβρέγματος έστω και της κεντρικωτέρας των οδού. Ο δημοτικός καταβρεκτήρ μας γράφουν, μας επισκέπτεται άπας της ημέρας και μόνο κατά τας πρωινάς ώρας. Ενώ υπάρχει ανάγκη το κατάβρεγμα να γίνεται απαραιτήτως τουλάχιστον τρεις φοράς την ημέραν και ιδίως κατά τας εσπερινάς ώρας. «Μη λησμονείτε, συνεχίζουν, ότι σε κάθε δωμάτιο του συνοικισμού κατοικεί μία οικογένεια αποτελουμένη από 4 έως 7 άτομα και κάθε απόγευμα έχει ανάγκην η κάθε οικογένεια να βγη να καθήση στην πόρτα της, να αναπνεύση λίγον καθαρόν αέρα και αναπνέι μεμολυσμένον κοκκινόχωμα. Και όμως η υγιεινή και οι ιατροί μας συνιστούν προσοχήν εις την σκόνη, δια γνωστούς λόγους. Πού να πάμε;»
Επίσης εκφράζουν δεδικαιολογημένα παράπονα κατά της σκαιάς και βαναύσου συμπεριφοράς του κ. Βουσαλίτη και των οδηγών των αυτοκινήτων, οίτινες περιέλουσαν τους πρόσφυγας του συνοικισμού δια χυδαίων ύβρεων εις παράκλησίν των όπως το κατάβρεγμα επαναλαμβάνεται τουλάχιστον και κατά τας βραδυνάς ώρας. Ευρίσκομεν τόσον δίκαια τα αιτήματα των Βυρωνιωτών, ώστε τα θέτομεν υπόψιν του κ. Πάτση, χωρίς καμμίας άλλην συνηγορίαν, εφ’ όσον πρόκειται δια συνοικισμόν από τους καλλίτερους, ο οποίος δεν έβγαλε ουδέποτε μαυροπρόσωπον, όπως καταντούν σήμερα οι Βυρωνιώται με την σκόνην, τον κ. Δήμαρχον είς τας εκλογάς.
Εις την Ν. Ιωνίαν
Εις την Ν. Ιωνίαν, είνε απαραίτητος ανάγκη, εφέτος τουλάχιστον, να συσταθή Γυμνάσιον. Είναι ντροπή ένας μεγάλος συνοικισμός με 20.000 κατοίκους – ολόκληρος πόλις – με υπερδισχιλίους μαθητάς να στερείται Γυμνασίου. Η ανάγκη της συστάσεως Γυμνασίου επιτείνεται και δια τον λόγον των συγκοινωνιακών δυσχερειων και αποστάσεως από τας Αθήνας. Επίσης πολλά παράπονα μας υπεβλήθησαν δια την άτακτον λειτουργία του νοσοκομείου, παρά τας καλάς διαθέσεις και τον επιστημονικόν καταρτισμόν του διευθυντού του. Δαπανώνται μεγάλα ποσά χωρίς δυστυχώς το ίδρυμα να ανταποκριθή εις την αποστολήν του. Και τούτο διότι το νοσοκομείο ανέκαθεν προικοδοτεί και με προσωπικόν άπειρον και πρωτόπειρον αν η άμοιρον επιστημονικής μορφώσεως. Το γεγονός ότι εις το νοσοκομείον νοσηλεύονται μόνο πρόσφυγες ασθενείς δεν είναι νομίζομεν λόγος…επαρκής η υγεία των και η ζωή των να τίθενται εις άμεσον και σοβαρόν κίνδυνον από νεαρούς και άνευ πείρας ασκληπιάδας, τοποθετουμένους ρουσφετολογικώς.
Επί τέλους, η ψευτοεπισκευή της οδού αλυσσίδας – Ν.Ιωνίας ευρίσκεται εν τω αποπερατούσθαι, διατεθείσης προς τον σκοπόν τούτον δαπάνη εκ. Δρχ 700.000 παρά του Δήμου Αθηναίων.
Και ούτω αποκτούμεν μεν μίαν οπωσδήποτε βατήν οδόν, αλλά μόνον δια το καλοκαίρι. Διότι είναι βέβαιον ότι κατά τον προσεχή χειμώνα, με τας βροχάς πάλιν θα καταστραφή και τι είχες Γιάννη, τι είχα πάντα». Διατούτο θα έπρεπε η πολυσύχναστος αυτή αρτηρία μία και καλή να ασφαλτοστρώνετο σύμφωνα προς το καταρτισθέν επί τούτω παρά της αρμοδίας υπηρεσίας του Δήμου σχέδιον και προϋπολογισμόν, εξευρισκομένης οπωσδήποτε της προς τούτο απαιτουμένης δαπάνης εκ δρχ 7.000.000. Θέλομεν να ελπίζομεν ότι ο κ. Πάτσης, εις τον οποίον δεν έλλειψε ποτέ η καλή δια τους πρόσφυγας διαθεσις, και την ασφαλτόστρωσιν θα πραγματοποιήση ευθύς ως συναφθή το μεγάλο Δημοτικόν δάνειο με τον Οίκο Χάμπρο.
Εις την Ν. Κοκκινιάν και εκατέρωθεν της αρχής της κεντρικής λεωφόρου Χαριλάου, ένθα η αγορά του συνοικισμού «έχει απαλλοτριωθή από πολλού η έκτασις υπέρ των κατόχων των εκεί καταστημάτων και κέντρων. Πλην όμως τα σχετικά παραχωρητήρια δεν εξεχωρήθησαν εις τους ενδιαφερομένους, οίτινες δια τον λόγον τούτον δεν τολμούν να προσέλθουν εις τας αναγκαίας προς διεύρυνσιν των, υπό σοβαράς κρίσεως οικονομικής πλησσομένων εργασιών των, διαρρυθμίσεις, επισκευάς και εν γένει ανακαινίσεις των καταστημάτων των. Επίσης οι επαγγελματίαι του συνοικισμού παραπονούνται δια την άδικον, δυσανάλογον δε προς τον κύκλον των εργασιών των φορολογικήν των επιβάρυνσιν. Αιτιώνται δε προς τούτο τους γηγενείς συναδέλφους των του Πειραιώς, οίτινες εισηγήθησαν αρμοδίως την κατάταξιν των επαγγελματιών της Ν. Κοκκινιάς εις ανωτέρας της πραγματικής των καταστάσεως φορολογικάς κλάσεις δια να ελαφρυνθούν οι ίδιοι αναλογικώς από φορολογικά βάρη.
Εις την Ν. Καλλίπολιν
Εις την Ν. Καλλίπολιν η μη άρσις των παραπηγμάτων παρακωλύει απολύτως την ανέγερσιν οικημάτων παρά των δικαιούχων εις τους οποίους νομίμως παρεχωρήθησαν παρά του υπουργείου «παραγκόπληκτα» οικόπεδα. Και μας προκαλούν οι ενδιαφερόμενοι να μεσολαβήσωμεν παρά τω κ. Εμμανουηλίδη δια την ταχείαν διευθέτησιν του ζητήματος, δια της καταβολής έστω και μικράς αποζημιώσεως εις τους παραγκούχους. Άλλο ζήτημα σοβαρόν είναι η παντελής έλλειψις όσων και εν γένει συγκοινωνιακών αρτηριών εις τον συνοικισμόν. Είχε ψηφισθή κάποτε προ ετών μία πίστωσις εκ δρχ. 3.000.000 δια τα κοινωφελή έργα της Νέας Καλλιπόλεως ουδέποτε όμως και διετέθη κανένα ποσόν, δια λόγους…Ποίους λόγους δεν γνωρίζομεν. Και οι οικισταί δια την έλλειψην έστω και μίας μόνης βατής οδού ευρίσκονται εν αδυναμία σχεδόν δια την μεταφοράν και των οικοδομησίμων ακόμα υλών.
Σφαγεία-11-6-1935-εφημερίδα-ΑΘΗΝΑΪΚΗ
Εις τα Λιπάσματα
Και τι πρέπει να λεχθή δια την κατάστασιν και τας ανάγκας των συνοικισμών Κρεμμυδαρού – Δραπετσώνος – Λιπασμάτων. Η ύπαρξις εις οίαν σήμερον κατάστασιν ευρίσκονται των συνοικισμών τούτων, αποτελεί πραγματικόν αίσχος και στίγμα δια την ελληνικήν διοίκησιν και πολιτισμόν. Ουδαμού της γης δεν φανταζόμεθα να υπάρχουν άνθρωποι διαβιούντες υπό χειροτέρας συνθήκας από απόψεως υγιεινής, ανέσεως και ανθρωπισμού. Βρώμα, δυσωδία, αποπνικτικαί αναθυμιάσεις, σκόνη απ’ άκρου εις άκρον των συνοικισμών. Τα δε οικήματα; Κοτέτσια. Δρόμοι; Δεν υπάρχουν. Αποχωρητήρια; Ούτε ίχνος. Ή μάλλον ολόκληροι οι συνοικισμοί.
Πώς κατόρθωσαν έστω και αποδεκατιζόμενοι υπό τας συνθήκας αυτάς να ζήσουν οι πρόσφυγες αυτοί, είναι θαύμα. Βεβαίως η φθίσις και άλλαι επιδημικαί νόσοι, ενδημικαί πλέον, κάμνουν καθημερινήν θραύσιν. Κανείς όμως δεν ενδιαφέρεται, όχι μόνον δια την βελτίωσιν της καταστάσεώς των, αλλά τουλάχιστον δια να εξακριβωθή πόσοι αποθνήσκουν καθημερινώς».
Δεν φαίνεται να άλλαξαν και πολλά τα αμέσως επόμενα χρόνια, και επιπλέον στην κατάσταση αυτή «ήρθε να προστεθεί και μία αδικαιολόγητη εχθρότητα των γηγενών Ελλήνων απέναντι στους Τουρκόσπορους. Η ζωή των κατατρεγμένων ήταν μαύρη, κατάμαυρη. Καμία πρόνοια, καμία φροντίδα, η ζωή ήταν ένας εφιάλτης που άρχισε σιγά-σιγά, με τον ιδρώτα, το κουράγιο και την απελπισία του ανθρώπου που τον μεταχειρίστηκαν σαν ζώο, να γίνεται πάλι προκοπή», αναφέρεται στο ιστορικό λεύκωμα «Από τον Πόντο και τη Μικρασία στον Πειραιά , εδώ …στη Δραπετσώνα», έκδοση της Ένωσης Ποντίων Πειραιώς – Κερατσινίου – Δραπετσώνας.
Για του λόγου το αληθές επισυνάπτουμε εκτός όσων προηγήθηκαν και άλλα δύο μεταγενέστερα δημοσιεύματα.
εφημερίδα Προσφυγικός Κόσμος 28-7-1929
Το πρώτο είναι από την ίδια εφημερίδα τον Προσφυγικό Κόσμο, ένα χρόνο μετά το 1929 και το δεύτερο από την εφημερίδα Ελεύθερος Άνθρωπος του Φεβρουαρίου του 1931.
Έρευνα: Νάσος Μπράτσος
Πηγή κεντρικής φωτο: “Από τον Πόντο και τη Μικρασία στον Πειραιά , εδώ …στη Δραπετσώνα”, έκδοση της Ένωσης Ποντίων Πειραιώς – Κερατσινίου – Δραπετσώνας. Απεικονίζεται η Δραπετσώνα.
www.ertnews.gr
Διαβάστε περισσότερα… Read More
