Γιατί οι άνθρωποι πιστεύουν ακόμα στον μύθο της «αδελφής ψυχής»;

Ο μύθος της ύπαρξης μίας και μοναδικής «αδελφής ψυχής» για τον καθέναν μας διατρέχει το χρόνο και τους πολιτισμούς. Αν ορίσουμε ως «αδελφή ψυχή» τον άνθρωπο με τον οποίο νιώθουμε ότι υπάρχει το απόλυτο ταίριασμα, δεν είναι δύσκολο να καταλάβουμε γιατί ένας απίστευτος αριθμός ανθρώπων εξακολουθεί να ελπίζει ότι θα συναντήσει κάποτε το σύντροφο της ψυχής τους. 

O Πλάτωνας έγραψε ότι οι άνθρωποι κάποτε είχαν τέσσερα χέρια, τέσσερα πόδια και δύο πρόσωπα. Εξήγησε ότι ο Δίας μάς χώρισε στη μέση ως τιμωρία για τον εγωισμό μας και έπρεπε να περπατούμε στη Γη αναζητώντας το άλλο μας μισό.

Η κατανόησή μας για την αγάπη και τις σχέσεις μπορεί να έχει εξελιχθεί από το 385 π.Χ., όταν ο Πλάτωνας έγραψε το Συμπόσιο, αλλά η ιδέα ότι υπάρχει κάπου το άλλο μας μισό είναι «ανθεκτική» στο χρόνο και εμφανίζεται σε όλους τους πολιτισμούς.
Ορισμένες ινδουιστικές παραδόσεις υποστηρίζουν την ιδέα ότι οι άνθρωποι έχουν καρμική σχέση με ορισμένες ψυχές. Στα γίντις, υπάρχει ένας όρος για τον ιδανικό ή προκαθορισμένο σύντροφο –το «bashert»– το οποίο θα μπορούσε να μεταφραστεί ως πεπρωμένο.
Ο Πέρσης ποιητής του  αιώνα Τζελαλαντίν Ρουμί, διατύπωσε την ιδέα ότι οι εραστές δεν συναντιούνται τελικά, αλλά ότι με κάποιο τρόπο βρίσκονται ο ένας μέσα στον άλλον από την αρχή.

«Έχεις δυο χέρια, δυο πόδια και δυο μάτια.
Αλλά αν η καρδιά σου κι ο Αγαπημένος είναι επίσης δύο,
ποιο το όφελος;
Περηφανεύεσαι: Εγώ είμαι ο εραστής.
Κούφια λόγια. Αν βλέπεις εραστή κι Αγαπημένο σαν δύο,
ή τα βλέπεις διπλά ή δεν ξέρεις να μετράς»,
έγραψε ο Ρουμί, ο οποίος μέσα από λέξεις, μεταφορές, εικόνες και παρομοιώσεις, αναζητεί πάντα τον Έρωτα.

Από τον Ρωμαίο και την Ιουλιέτα έως τον Χίθκλιφ και την Κάθι, η δυτική λογοτεχνία είναι γεμάτη από παραδείγματα εραστών που ήταν γραφτό να συναντηθούν.
Ωστόσο, παρόλο που η έννοια της αδελφής ψυχής υπάρχει εδώ και χιλιάδες χρόνια, ο όρος διατυπώθηκε τον 19ο αιώνα. Η πρώτη καταγεγραμμένη χρήση του είναι το 1822, σε μια επιστολή του ποιητή Σάμιουελ Τέιλορ Κόλεριτζ .«Για να είσαι ευτυχισμένος στον έγγαμο βίο… πρέπει να έχεις μια αδελφή ψυχή», έγραψε. Στην προσωπική ζωή του ήταν δυστυχισμένος  -παντρεύτηκε κυρίως λόγω κοινωνικών πιέσεων- και πέρασε το μεγαλύτερο μέρος του γάμου του μακριά από τη σύζυγό του, πριν τελικά χωρίσουν οριστικά. Ωστόσο, παρά την αδυναμία του Κόλεριτζ να βρει μια πραγματική αδελφή ψυχή, ο όρος που εισήγαγε εδραιώθηκε και παρέμεινε αναλλοίωτος.

Ο Μπραντ Γουίλκοξ, καθηγητής Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Βιρτζίνια των ΗΠΑ, θεωρεί ότι από τη δεκαετία του 1970 η πίστη στην ύπαρξη της αδελφής ψυχής έχει αυξηθεί κατακόρυφα. Η εξήγηση που δίνει είναι ότι κατά τη διάρκεια της «δεκαετίας του εγώ», όπως χαρακτηρίζει τη δεκαετία του ’70, η κουλτούρα του ατομικισμού άλλαξε την προσέγγισή μας στις σχέσεις.

«Οι άνθρωποι είναι πλέον πιο πιθανό να αναζητούν σχέσεις που τους κάνουν ευτυχισμένους και τους ικανοποιούν», λέει ο Γουίλκοξ. «Σε αυτό συμβάλλει επίσης η άνευ προηγουμένου ευημερία στη Δύση, η οποία έκανε τους ανθρώπους να εξαρτώνται λιγότερο από τον γάμο για την οικονομική τους επιβίωση. Υπήρξε μια στροφή από μια ρεαλιστική προσέγγιση του γάμου σε ένα πιο συναισθηματικό μοντέλο, όπου οι προσδοκίες των ανθρώπων είναι περισσότερο ψυχολογικές και λιγότερο πρακτικές και υλικές.

Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους οι άνθρωποι ελπίζουν ότι το «τέλειο άτομο» υπάρχει εκεί έξω. Οι ειδικοί διατυπώνουν την άποψη ότι το αν πιστεύουμε ή όχι στις αδελφές ψυχές είναι βαθιά ριζωμένο στην προσωπική συνθήκη του καθενός. Είναι όμως πολύ πιθανό, λένε, ότι όσοι ελπίζουν να βρουν τον «τέλειο», «καρμικό» τους σύντροφο καταδικάζουν τις σχέσεις τους από την αρχή.

Ας δούμε την ιστορία της Χάνα Μίλερ. Η Χάνα λέει ότι πάντα πίστευε ότι υπάρχει η αδελφή ψυχή. Θυμάται ότι όταν ήταν παιδί, άκουγε ότι οι ιππόκαμποι έχουν έναν σύντροφο για πάντα και της άρεσε η ιδέα ότι μπορεί να υπάρχει μόνο ένας άνθρωπος και για εκείνη.

Όταν ήταν 10 ετών, γνωρίστηκε με τον Σαμ, έναν φίλο της αδελφής της, σε μια εκδρομή. Τον θυμάται να της κρατάει το χέρι στις πιο τρομακτικές διαδρομές και την αδελφή της να την πειράζει λέγοντας ότι αυτή και ο Σαμ θα παντρευτούν. «Είναι λίγο ντροπιαστικό, αλλά όντως ερωτεύτηκα εκείνη την ημέρα», λέει η 45χρονη Μίλερ από το Μπέρμιγχαμ. «Πήγα στο σχολικό λεωφορείο τη Δευτέρα και είπα σε όλους τους φίλους μου για το μεγαλύτερο αγόρι που μου κρατούσε το χέρι».
Δεν ξανασυναντήθηκαν μέχρι τα 18 της. Όταν όμως τον ξαναείδε, τα πράγματα εξελίχθηκαν ταχύτατα. Λίγες εβδομάδες αργότερα, ο Σαμ είπε στη Χάνα ότι την είχε ερωτευτεί και οι δυο τους παντρεύτηκαν λίγο πριν από τα 20ά γενέθλιά της. «Η δέσμευση ήρθε απλά. Αφού ήταν γραφτό να είμαστε μαζί γιατί να περιμέναμε», λέει. «Ξέραμε ότι δεν υπήρχε λόγος να μην παντρευτούμε, γιατί ήμασταν αδελφές ψυχές».

 

                Η διαρκής φύση του μύθου της αδελφής ψυχής

Υπάρχουν πολλοί λόγοι για να είστε επιφυλακτικοί απέναντι στην ιδέα ότι υπάρχει ένα πρόσωπο το οποίο είναι προορισμένο για εσάς. Εξάλλου, οι περισσότεροι άνθρωποι δεν απομακρύνονται πολύ όταν βρίσκουν τον σύντροφό τους, με την πλειονότητα των Αμερικανών να παντρεύεται κάποιον από την ίδια πολιτεία με αυτούς και το 43% να παντρεύεται κάποιον με τον οποίο πήγε μαζί στο λύκειο ή στο κολέγιο.

Σε έναν πλανήτη με σχεδόν οκτώ δισεκατομμύρια ανθρώπους, είναι μεγάλη σύμπτωση το γεγονός ότι η αδελφή ψυχή τόσων πολλών ανθρώπων βρίσκεται ακριβώς στη διπλανή τάξη.

Τι είναι αυτό που οι άνθρωποι βρίσκουν τόσο ακαταμάχητο στην έννοια του Ενός και Μοναδικού;

Ο Μπράντλεϊ Ορσίνι, αναπληρωτής καθηγητής της Θρησκειολογίας στο Skidmore College των ΗΠΑ, χρησιμοποίησε τις γνώσεις του στην Ιστορία προκειμένου να ερμηνεύσει την ανθεκτικότητα και τη διάρκεια του μύθου της αδελφής ψυχής.

«Ο μύθος της αδελφής ψυχής έχει μέσα του την ελπίδα», λέει ο Ορσίνι. «Υπόσχεται ότι η απομόνωση και η μοναξιά που είναι τόσο συχνά μέρος της ανθρώπινης εμπειρίας είναι μόνο προσωρινές – ότι κάποια μέρα θα υπάρξει ένα ευτυχισμένο τέλος-, στο οποίο θα είμαστε ενωμένοι με Εκείνον που μας καταλαβαίνει σε κάθε επίπεδο, μας προστατεύει από το κακό και δίνει στη ζωή μας τη σημασία που της αξίζει».

Επισημαίνει ότι, για πολλούς από εμάς, η πίστη σε μια αδελφή ψυχή είναι ένας τρόπος να κατασκευάσουμε μια συνεκτική αφήγηση από τη συχνά χαοτική και απρόβλεπτη εμπειρία της αναζήτησης στην αγάπη.

«Ο μύθος της αδελφής ψυχής αξίζει γιατί παίρνει όλα τα άσχημα πρώτα ραντεβού, τους χωρισμούς, τις διαψευσμένες ελπίδες και απογοητεύσεις και τα τοποθετεί σε μια ιστορία που λέει ότι “κάποια μέρα όλα αυτά θα μπουν στη θέση τους”», αναφέρει ο Ορσίνι.

Το νόημα της αδελφής ψυχής έχει εξελιχθεί με την πάροδο του χρόνου. Τα τελευταία χρόνια, ο όρος «δίδυμη φλόγα» έχει αυξήσει τη δημοτικότητά του. Θεωρείται ότι η δίδυμη φλόγα σας έχει βρεθεί με εσάς στις περασμένες σας ζωές και θα συνεχίσει να σας συναντά και στις μελλοντικές. Μάλλον πρόκειται για έναν πιο πνευματικό τρόπο κατανόησης της ιδέας ότι μπορεί να υπάρχει κάποιος με τον οποίο απλά πρέπει να είστε μαζί.

Και αυτό έχει εξήγηση, λέει ο Ορσίνι:«Ζούμε σε μια εποχή συντριπτικής αβεβαιότητας – πολιτικά, περιβαλλοντικά και κοινωνικά. Ο μύθος της αδελφής ψυχής υπόσχεται ότι μέσα στο ιλιγγιώδες και συχνά συγκεχυμένο τοπίο των εφαρμογών γνωριμιών υπάρχει ένα ταίρι που θα δώσει νόημα σε όλα αυτά. Υπόσχεται μια άγκυρα στη σύγχρονη, ταραγμένη ζωή που πολλοί βρίσκουν ελκυστική».

Έρευνες σε εκατοντάδες σχέσεις έδειξαν ότι το να έχεις την προσδοκία να βρεις μια αδελφή ψυχή στην πραγματικότητα οδηγεί σε δυσλειτουργικά πρότυπα συμπεριφοράς και μάλιστα αυξάνει τις πιθανότητες να χωρίσεις με τον σύντροφό σου.
Αυτό συμβαίνει επειδή οι άνθρωποι που πιστεύουν στις αδελφές ψυχές τείνουν να πιστεύουν στη μοίρα.

Εφόσον είναι σίγουροι ότι υπάρχει το τέλειο άτομο και το περιμένουν, είναι πιο εύκολο να αμφισβητήσουν τη σχέση που έχουν και δεν τους ικανοποιεί απόλυτα. Επίσης είναι πιο εύκολο να θεωρήσουν μια αναποδιά ως αιτία διάλυσης, αφού θα θεωρήσουν ότι τελικά το πρόσωπο με το οποίο έχουν σχέση δεν είναι ο άνθρωπος που περιμένουν.
Στην άλλη όχθη, εκείνοι που αμφισβητούν ότι υπάρχει αδελφή ψυχή έχουν διαφορετική νοοτροπία. Πιστεύουν ότι οι σχέσεις χρειάζονται «δουλειά» και συμβιβασμούς και έχουν κίνητρο να βρίσκουν λύσεις στα προβλήματα που παρουσιάζονται.

«Η προσδοκία ότι κάτι θα είναι αμέσως και παντοτινά τέλειο οδηγεί μόνο σε απογοήτευση και δυσαρέσκεια, επειδή αυτό απλά δεν είναι ρεαλιστικό», λέει η Ρουθ Μικαλιέφ, εξειδικευμένη σύμβουλος η οποία εργάζεται με πολλούς πελάτες που αντιμετωπίζουν προβλήματα στις σχέσεις τους. «Μερικές από τις πιο επιτυχημένες σχέσεις είναι ζευγάρια που έχουν περάσει χρόνια υποστηρίζοντας ο ένας τον άλλον σε όλες τις προσωπικές αλλαγές που περνούν και δεν περιμένουν ποτέ ο ένας από τον άλλον να είναι “τέλειος” ή “τα πάντα” από τον άλλον», λέει.

Η ιδέα της εύρεσης της αδελφής ψυχής σας μπορεί να είναι παρηγοριά και βάλσαμο μετά από ένα κακό ραντεβού ή να δημιουργήσει μια αίσθηση δομής και αφήγησης στη δική σας ιστορία αγάπης. Αλλά τελικά, το να πιστεύετε πραγματικά ότι έχετε βρει την αδελφή ψυχή σας μπορεί να μην είναι καλό – και οι ειδικοί λένε ότι σίγουρα δεν πρέπει να ανησυχείτε για το αν θα την αναζητήσετε.
«Κανείς μας δεν είναι τέλειος – ούτε εσείς, ούτε ο μελλοντικός σας σύντροφος», λέει ο Γουίλκοξ. «Έτσι, επικεντρωθείτε σε αυτά που δεν είναι διαπραγματεύσιμα – τις αρετές που θα διατηρήσουν μια καλή σχέση ή έναν καλό γάμο, τις κοινές αξίες και κάποια κοινά ενδιαφέροντα. Αλλά μην περιμένετε να τσεκάρετε όλα τα “κουτάκια” σε έναν μελλοντικό σύζυγο, εκτός αν θέλετε να είστε μόνιμα εργένης ή εργένισσα».

Ωστόσο, για κάποιους, η πίστη στον μύθο της αδελφής ψυχής φαίνεται απλώς να λειτουργεί. Η Χάνα είναι πλέον παντρεμένη με τον Σαμ εδώ και 23 χρόνια και το ζευγάρι έχει τρία παιδιά μαζί.
«Ίσως είναι το πράγμα για το οποίο είμαι περισσότερο περήφανη», λέει για τη σχέση της. «Τόσο πολλά πράγματα στη ζωή είναι αβέβαια, αλλά μπορώ να πω με σιγουριά ότι μεγαλώσαμε μαζί και θα συνεχίσουμε να γερνάμε μαζί, για πάντα αδελφές ψυχές».

www.ertnews.gr

Διαβάστε περισσότερα… Read More