Ήθη και έθιμα του Πάσχα στη Σάμο

H Μμγάλη γιορτή της Ορθοδοξίας, το Πάσχα, γιορτάζεται με ιδιαίτερη κατάνυξη στην Σάμο. Τα ήθη και τα έθιμα προσπαθούν να περάσουν από γενιά σε γενιά. Αυτή την υποχρέωση έχουν αναλάβει πλέον, κατά κύριο λόγο, οι πολιτιστικοί σύλλογοι του νησιού.

Ήδη από το Σάββατο του Λαζάρου ο Εκπολιτιστικός και Επιμορφωτικός Σύλλογος Μυτιληνιών, μαζί με τα παιδιά του χωριού, έψαλαν τα κάλαντα του Λαζάρου στις γειτονιές, ενώ μοίρασαν τα “λαζαράκια” με την αεικίνητη πρόεδρο του συλλόγου Κούλα Καραμηνά.

Την Μ. Τρίτη οι νοικοκυρές του νησιού καθαρίζουν τα σπίτια, ενώ την Μ. Τετάρτη φτιάχνουν τα πασχαλινά κουλουράκια, για να ξεκινήσει στην συνέχεια το μάζεμα των λουλουδιών για το στόλισμα των αυγών.

Ιδιαίτερη είναι η Μ. Τετάρτη, οπότε τελείται η δραματοποιημένη Ακολουθία του Ιερού Νιπτήρα στην Ιερά Μονή του Τιμίου Σταυρού στους Μαυρατζαίους της Σάμου. Ο Μητροπολίτης Σάμου πλένει τα πόδια των ιερέων του νησιού, αναπαραστώντας τον Μυστικό Δείπνο, όπως ο Ιησούς έπλυνε τα πόδια των μαθητών του για να μεταφέρει το μήνυμα της ταπεινοφροσύνης και της αγάπης προς τον πλησίον. Η συγκεκριμένη ακολουθία διατηρείται στους αιώνες και πραγματοποιείται στα Ιεροσόλυμα, στην Πάτμο και την Σάμο.

Τη Μ. Πέμπτη βάφονται τα αυγά με ζωμό από κρεμμυδότσουφλα, όπως αναφέρει το μέλος του πολιτιστικού συλλόγου Καπετάν Λαχανάς, ενώ πολλές νοικοκυρές εκείνη την ημέρα φτιάχνουν, λόγω της νηστείας, ντολμαδάκια γιαλαντζί με φρέσκα αμπελόφυλλα που στην Σάμο, λόγω των πολλών αμπελώνων, μπορεί κανείς να τα βρει σε αφθονία. Το βράδυ της Μ. Πέμπτης το έθιμο θέλει στο τέλος κάθε Ευαγγελίου να φτιάχνεται ένας σταυρός από κερί και όταν ολοκληρωθεί η ανάγνωση και των 12 Ευαγγελίων όλα τα σταυρουδάκια γίνονται ένα, το οποίο τοποθετείται πίσω από την πόρτα του σπιτιού για να προσφέρει ευλογία όλο τον χρόνο.Τ

ο Μέγα Σάββατο οι νοικοκυρές εκτός των άλλων φτιάχνουν τις πασχαλινές κουλούρες με περίτεχνα σχέδια και 4 βαμμένα κόκκινα αυγά και τις κοσόνες (μικρές κουλούρες σε σχήμα αυγοειδές).

Οι “τουφεκιές”

Άλλο ένα έθιμο, που διατηρείται από τα χρόνια της επανάστασης του 1821, κυρίως στην περιοχή του Μαραθοκάμου, είναι οι «τουφεκιές». Έθιμο εμπλουτισμένο με την ευρηματικότητα των κατοίκων που στο πέρασμα των χρόνων δημιουργεί ένα εντυπωσιακό θέαμα κυρίως ανήμερα του Πάσχα, το οποίο παρακολουθούν χιλιάδες επισκέπτες από τη Σάμο και από όλα σχεδόν τα μέρη της Ελλάδας, καθώς και αρκετοί ξένοι. Μέχρι τα μέσα του 20ου αιώνα για το έθιμο με τις τουφεκιές χρησιμοποιούσαν το τρουμπούν (τρομπόνι) και το σουλτάς (σουλτάδο) που ήταν παμπάλαια όπλα της επανάστασης του 1821. Το τρομπόνι μάλιστα ήταν βραχύκαννο, κατ’ εξοχήν ναυτικό όπλο, με πλατιά κάνη, στο οποίο έβαζαν πολλά βλήματα και με αυτό οι Μαραθοκαμπίτες ναυτικοί αντιμετώπιζαν τους πειρατές. Η κάθε ενορία είχε τους δικούς της τουφεκάδες και υπήρχε συναγωνισμός για το ποιοι θα έριχναν τις περισσότερες και ποιοι θα ήταν οι πιο συστηματικοί και οι συζητήσεις για τον καλύτερο της χρονιάς έδιναν και έπαιρναν για καιρό. Σήμερα στο έθιμο αυτό ανταγωνίζονται οι 6 ενορίες του χωριού για το ποια θα παρουσιάσει το εντυπωσιακότερο θέαμα. Στην προετοιμασία του θεάματος συμμετέχουν εκατοντάδες εθελοντές κάθε ηλικίας, ενώ στηρίζεται οικονομικά και από δεκάδες ομογενείς του εξωτερικού, που θέλουν τη διατήρηση των τοπικών εθίμων στο πέρασμα του χρόνου.

Όσον αφορά στις γαστρονομικές συνήθειες, το Μ. Σάββατο, μετά την Ανάσταση, στο τραπέζι σερβίρεται σούπα που έχει γίνει με βραστό κεφαλάκι, τα εντεράκια και τα ποδαράκια του κατσικιού, καθώς και φρέσκια μηζύθρα. Την Κυριακή του Πάσχα ξεχωριστή θέση στο τραπέζι έχει η γεμιστή πλάτη. Οι νοικοκυρές γεμίζουν το κουφάρι με ρύζι και συκωταριά ψιλοκομμένη με μπόλικο κρεμμύδι και άνηθο.

www.ertnews.gr

Διαβάστε περισσότερα… Read More